تأثير آموزش مديريت تنيدگي مبتني بر روي‌آورد شناختي- رفتاري بر بهبود رابطه والد- كودك و بهزيستي روان‌شناختي مادران كودكان كم توان ذهني

Effect of Stress Management Training Based on Cognitive-Behavioral Approach on Improving Parent- Child Relationship and Psychological Well- Being in Mothers of Children with Intellectual Disability

زمينه و هدف: تولد يك كودك كم ­توان ذهني، به‌عنوان يك بحران مي‌تواند تأثيرات نامطلوبي بر مادران داشته و آنها را تحت تنش‌هاي جسمي، رواني، و اجتماعي قرار دهد. هدف از پژوهش حاضر تأثير آموزش مديريت تنيدگي مبتني بر روي‌آورد شناختي- رفتاري بر بهبود رابطه والد- كودك و بهزيستي روان‌شناختي مادران كودكان كم‌توان ذهني بود. روش: پژوهش حاضر از نوع آزمايشي با طرح پيش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه است. جامعه آماري اين پژوهش شامل تمامي مادران كودكان كم‌توان ذهني شهرستان رشت در سال 1395 بوده است كه از اين تعداد نمونه‌اي به حجم 28 نفر به شيوه نمونه‌گيري در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه جايدهي شدند. براي جمع‌آوري داده‌ها از مقياس ارزيابي رابطه مادر- كودك رابرت و پرسشنامه بهزيستي روان‌شناختي ريف استفاده شد. براي گروه­ آزمايش، آموزش مديريت تنيدگي مبتني بر روي‌آورد شناختي- رفتاري در 10 جلسه 45 دقيقه‌اي برگزار شد، درحالي‌كه گروه­ گواه هيچ­گونه مداخله‌اي را دريافت نكرد. يافته‌ها: نتايج تحليل كوواريانس نشان داد كه آموزش مديريت تنيدگي توانسته مؤلفه‌هاي حمايت بيش‌ازحد، سهل‌گيري بيش‌ازحد، و طرد مربوط به رابطه مادر- كودك را كاهش، و مؤلفه پذيرش را افزايش ‌دهد و همچنين بهزيستي روان‌شناختي را در مادران كودكان كم‌توان ذهني افزايش ‌دهد (001/0>P ). نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين پژوهش، آموزش مديريت تنيدگي يكي از كارآمدترين روش‌هاي درمانگري است كه در كاهش تنيدگيي و بهبود بهزيستي ‌روان‌شناختي مادران كودكان كم‌توان ذهني مؤثر است.

Background and purpose: Birth of a child with intellectual disability could have a negative impact on mothers, to physical, psychological and social tensions. The purpose of the present research was to determine the effect of stress management training based on cognitive-behavioral approach on improving parent- child relationship and psychological well- being in mothers of children with intellectual disability. Method: This study is a experimental with pre- test/ post- test and a control group. The population comprised of all mothers of children with intellectual disability of Rasht city in 2016 that 28 participants were selected by available sampling method and assigned to two experimental and control groups (14 mothers in each). To collect the data,‌ Robert mother- child relationship assessment questionnaire (1961) and Ryff‘s scales of psychological well- being (2002) were used. For experimental group, stress management training based on cognitive- behavioral approach was executed at 10 weekly sessions in 45 minutes whereas control group did not have any training. Results: The results of multivariate analysis of covariance (MANCOVA) showed, this training were improve acceptance and reduce other components of mother- child relationship (overprotection, overindulgence, rejection) and also were improve the psychological well- being of mothers of children with intellectual disability (P< 0/001). Conclusion: According to the findings of the research, stress management training based on cognitive- behavioral approach is one of the most effective treatments to reduce stress, aggression and improve psychological well- being in mothers of children with intellectual disability.