جمهوريت و تغلب در آراي امام خميني و سيد قطب و تاثير آن بر حركت هاي اسلامي معاصر

Republicanism and Despotism in the Views of Imam Khomeini, and Seyed Qutb and its Impact on Contemporary Islamic Movements

حركت‌هاي اسلامي در دو سده اخير در جهان اسلام، بويژه پس از پيروزي انقلاب اسلامي، پرسش‌هاي متعددي را در ماهيت و عملكرد آنها ايجاد كرده است. پس از انقلاب‌هاي جديد عربي در منطقه و قدرت‌يابي گروه‌هاي خشونت‌طلب با هويت ديني، به دغدغه‌اي فراگير و عمومي در حوزه نظام بين‌الملل و تحليلگران جهاني تبديل شده است. در اين ميان، يكي از پرسش‌هاي اصلي، فهم نگاه آن‌ها به رضايت عمومي يا استفاده از زور و غلبه در ايجاد حكومت ديني و حفظ و بقاي آن است. در اين مقاله با بررسي مقايسه‌اي آراي امام خميني و سيد قطب، دو انديشمند انقلابي معاصر جهان اسلام، درخصوص جمهوريت و تغلب و توجه به مباني و ريشه‌هاي نظري و آبشخورهاي تاريخي، بازتاب آن‌ها را در جنبش‌هاي متأثر از هر يك از اين دو نگاه مطالعه و مشخص مي‌شود كه عنصر خشونت محصول نگاه معطوف به نفي جمهوريت و مشروع دانستن تغلب است. تلقي ايجابي امام خميني در قبال جمهوريت و نفي خشونت باعث شده است كه گروه‌هاي اسلاميِ متاثر از انقلاب اسلامي و امام راحل (ره) رويكردي دموكراتيك و عمدتاً مسالمت‌جويانه در مواجهات سياسي خود داشته باشند؛ در مقابل؛ تلقي منفي از جمهوريت و پذيرش خشونت در راه ايجاد حكومت اسلامي توسط سيد قطب، شكل‌گيري و گسترش روحيه نظامي‌گري و تغلب را در ميان هوادارانش به دنبال داشته است.

slamic movements in the last two centuries in the Islamic world, especially after the victory of the Islamic Revolution, have raised many questions about their nature and their actions. After the new Arab revolutions in the region and the recruitment of violent religious groups, it has become a widespread concern for the international system and global analysts. Meanwhile, one of the main questions is the understanding of their view of general satisfaction or the use of force and the conquest of the establishment of a religious government and its maintenance and survival. In this paper, by comparing the views of Imam Khomeini and Sayyed Qutb, two contemporary revolutionary thinkers of the Islamic world, on republicanism and despotism, and the attention to the theoretical foundations and historical sources, and their reflection on the movements affected by each of these two views. an‎d it turns out that the element of violence is to look at the negation of republicanism and the legitimacy of despotism. Imam Khomeini's positive attitude toward republicanism and the rejection of violence has led Islamic groups affected by the Islamic Revolution and Imam Khomeini to have a democratic and largely peaceful approach to their political encounters; on the contrary, a negative attitude toward republicanism and the acceptance of violence in the way of creation of an Islamic state by Sayyed Qutb has led to the formation and expansion of the spirit of militarism and zealot among his followers.