مفهوم تعادل درسيستم سياسي جمهوري اسلامي ايران مطالعه موردي عملكرد پسا برجامي

The Concept of Balance in The Political System of Iran, Case Study: Post- JCPOA Performance

روند تصميم گيري و سياست گذاري و عوامل موثر بر جهت گيري سياست خارجي در جمهوري اسلامي ايران پس از برجام، روندي ابهام آميز و بعضا متضاد و اجراي نامطمئن بوده است. اين كنش، بيشتر متاثر از تعدد نهادها، دخالت بازيگران غير دولتي و نيز شخصي بودن روابط قدرت مي باشد. هر چند يك اجماع نظر كلي همراه با پيچيدگي در درون نظام وجود دارد اما استمرار رويكردهاي دوگانه و نهادهاي موازي به پيدايش يك ساختار خاص، پيچيده و متداخل متشكل از نهاد رهبري، رياست جمهوري ، نيروهاي نظامي – امنيتي و شوراي عالي امنيت ملي و كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي گرديده است. همچنين در كنار آنها شبكه اي غير رسمي مبتني بر مناسبات شخصي و همچنين نفوذ شخصيت هاي مذهبي نيز در كاركرد نهادهاي رسمي در حوزه سياست گذاري خارجي موثر بوده اند. به رغم تعريف و تعيين روشن ساختار تصميم گيري سياست خارجي در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، عدم شكل گيري يك ساختار تصميم گيري فراگير در سياست خارجي كه در آن چارچوب، جايگاه و نقش هر يك از نهادها، كارگزاري ها و افراد مشخص و معين باشد واقعيتي انكارناپذير است بر همين اساس، سوال مقاله از اين قرار است آيا در ساختاري سياسي به نام جمهوري اسلامي ايران، تعادل سياسي و اجماع نظري بين نهادهاي قدرت در موضوعاتِ كلان در حوزه سياست گذاري خارجي وجوددارد؟ فرضيه مقاله بر اين اصل استوار مي باشد جمهوري اسلامي ايران از عدم تعادل سياسي و اجماع نظر نهادهاي قدرت بر سر موضوعات كلانِ سياست گذاري خارجي مثلا انتخابِ نوعِ راهبرد امنيت ملي در فضاي پسا برجام كه در اين پژوهش مورد واكاوي قرار گرفته رنج مي برد.

The decision-making and policy making process and the factors influencing the foreign policy orientation in the Islamic Republic of Iran after JCPOA was an ambiguous and sometimes contradictory and unreliable implementation. This action is most affected by the multiplicity of institutions, the involvement of non-state actors, and the personalities of power relations. Although there is a general consensus with the complexity within the system, the continuation of dual sovereignty and parallel institutions leads to the emergence of a specific, complex and interconnected structure consisting of the leadership, the presidency, the military-security forces and the Supreme National Security Council and the Security Commission National and foreign policy of the Islamic Consultative Assembly. Along with them, an informal network based on personal relationships as well as the influence of religious figures has also been effective in the functioning of formal institutions in the field of foreign policy. Despite the definition and clarification of the structure of foreign policy decisions in the constitution of the Islamic Republic of Iran, the lack of a comprehensive foreign policy decision making structure in which the framework, position and role of each institution, brokerage, and certain individuals The fact is undeniable. Accordingly, the question of the article is whether there is political balance and political consensus between the institutions of power in the major political issues in the field of foreign policy in a political structure called the Islamic Republic of Iran? The hypothesis of the article is based on this principle. The Islamic Republic of Iran suffers from a political imbalance and the consensus of power institutions over foreign policy issues, for example, the choice of a kind of national security strategy in the post-JCPOA that has been addressed in this study.