مطالعه توارث برخي از صفات مرتبط با كيفيت نانوايي گندم

Heritability of Some Characters Related to Bread Quality of Wheat

به منظور تعيين وراثت­پذيري برخي از صفات مرتبط با كيفيت نانوايي گندم نان از طريق تلاقي دي­آلل ، بذرهاي F1 حاصل از تلاقي دي­آلل يكطرفه 5×5 به همراه والدين در سال 1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي اردبيل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي در دو حالت با و بدون تنش كم­آبي كشت گرديدند و هشت صفت مرتبط با كيفيت نانوايي به همراه وزن هزار دانه و وزن هكتوليتر در آنها مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب صفات مورد بررسي نشان داد كه اثر تنش براي صفات درصد پروتئين، حجم رسوب با SDS ، ميزان گلوتن مرطوب، وزن هزار دانه و وزن هكتوليتر معني‌دار بود. اثر متقابل ژنوتيپ و تنش نيز فقط براي صفات حجم نان و وزن هكتوليتر در سطح احتمال 1% معني‌دار شد كه نشان دهنده واكنش متفاوت ژنوتيپ­ها در محيط­هاي با و بدون تنش آبي مي­باشد. اثر ژنوتيپ نيز براي كليه صفات بجز حجم رسوب زلني، درصد رطوبت دانه و ميزان گلوتن مرطوب معني‌دار بود و اين نشان مي­دهد كه شرايط براي انجام تجزيه دي­آلل و تفكيك مجموع مربعات صفات ژنوتيپ­ها فراهم بوده است. معني‌دار شدن قابليت تركيب عمومي ( GCA ) براي صفات حجم نان، سختي دانه، درصد جذب آّب، حجم رسوب با SDS ، وزن هزار دانه و وزن هكتوليتر، وجود اثر افزايشي و قابليت تركيب خصوصي ( SCA ) براي دو صفت وزن هزار دانه و وزن هكتوليتر وجود اثر غيرافزايشي ژن­ها در كنترل صفات مربوطه را نشان مي‌دهد.

To determine the inheritance of bread making quality of bread wheat by diallel crossing, the F1 seeds of a 5 × 5 half diallel along with their parents were grown in water-stress and non-stress conditions, in a randomized complete blocks design, at Islamic Azad University, Ardabil, Iran, in 2009, and 8 characters related to their bread quality along with 1000-seed weight and hectolitre mass were evaluated. The result of combined analysis of variance showed that the effect of stress on protein content, SDS sedimentation volume, wet gluten content, 1000-seed weight and hectolitre mass was significant . The interaction effect of genotype and stress was significant (P<0.01) for the loaf volume and hectolitre mass, and this showed different reactions of the genotypes in the stress and non-stress conditions. Also, the effects of genotype were significant for all the traits except for Zeleny sedimentation volume, grain moisture content and wet gluten content. This shows that the conditions are suitable for diallel analysis and separation of sum of squares of traits. Significance of general combining ability for loaf volume, grain hardness, moisture absorption percentage, SDS sedimentation volume, 1000-seed weight and hectolitre mass shows presence of additive effect and specific combining ability for 1000-seed weight and hectolitre mass shows non-additive gene effects in the control of these traits