بررسي فراواني و عوامل مؤثر بر مرگ و مير مادران باردار استان سيستان و بلوچستان در فاصله سال هاي 1388-1381

Investigating the Frequency and Effective Factors on Maternal Mortality in Sistan and Baluchistan Province, Iran, 2002-2009

مقدمه: مرگ و مير مادران، يكي از خطرات عمده تهديد كننده حيات انساني و شاخص وضعيت كلي سلامت زنان در جامعه است. مطالعه حاضر با هدف تعيين فراواني و عوامل مؤثر بر مرگ و مير مادران باردار استان سيستان و بلوچستان انجام شد. روش‌كار: مطالعه حاضر يك مطالعه توصيفي - تحليلي از نوع مقطعي بود و جامعه پژوهش آن شامل كليه مادران بارداري بود كه از فروردين سال 1381 تا پايان اسفند ماه سال 1388 در استان سيستان و بلوچستان فوت كرده بودند. ابزار گردآوري داده ها، پرسشنامه اي 3 قسمتي بود كه با استفاده از پرونده هاي بايگاني شده در سال هاي مذكور در بيمارستان و مراكز بهداشت شهرستان هاي استان و پرسشنامه مرگ مادر باردار تكميل شد. داده ها پس از گردآوري با استفاده از نرم افزار آماري SPSS (نسخه 16) و روش هاي آمار توصيفي، آزمون كاي دو و ANOVA مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. ميزان p كمتر از 0/05 معني دار در نظر گرفته شد. يافته‌ها: فراواني مرگ و مير زنان باردار مورد مطالعه، 307 مورد و ميزان آن 6/82 نفر به ازاي هر 100000 تولد زنده بود. بيشترين ميزان مرگ و مير مادران در سال 1382 (232 نفر)، در شهرستان زاهدان (24/1%) و بيشترين تعداد متوفيان كمتر از 25 سال (41%)، سن بارداري بالاي 22 هفته (90/3%)، تعداد بارداري بيش از 4 (70/7%)، فاصله بارداري 2 سال و كمتر (68/8%) داشتند و بي سواد (62/1%)، ساكن روستا (69/3%) و نيازمند مراقبت ويژه در بارداري (78/5%) بودند. اكثر افراد در بيمارستان (63/3%) و در مقطع پس از زايمان (79/3%) فوت كردند. شايعترين علت مرگ مادران، خونريزي (37/4%) بود. علت مرگ با محل فوت (0/001>p)، تعداد بارداري (0/03=p)، عامل زايمان (0/005=p)، نوع زايمان (0/03=p) و سن مادر (0/03=p) ارتباط آماري معني داري داشت. نتيجه‌گيري: عواملي نظير انجام مراقبت هاي متناسب با دوران بارداري، رعايت فاصله 3 سال و بالاتر در بين بارداري ها، بالا بردن سطح سواد جامعه، رعايت تنظيم خانواده و عدم بارداري در سنين خيلي پايين يا بالا، در كاهش مرگ و مير مادران باردار نقش بسزايي دارد.

Introduction: Maternal mortality is a major human life threatening and indicator of women health in each country. The aim of this study was to determine the frequency and effective factors on maternal mortality in Sistan and Baluchistan province, Iran, 2002-2009. Methods: This was a descriptive, analytical and cross-sectional study conducted on all pregnant women who died between 2001 to 2009 in Sistan and Baluchistan province, Iran. Data gathering tool was a 3 part questionnaire that was filled with archive folders of maternal mortality in hospital and health centers in different cities and villages of the province. Data were analyzed by SPSS software version 16 and statistical descriptive tests included chi-square and ANOVA. P value less than 0.05 was considered statistically significant. Results: The frequency of maternal mortality was 307 cases in the province and mortality rate was 82.6 per 100000 live births. The most rate of deaths were in 2003 (232 deaths), in Zahedan, Iran (24.1%), age less than 25 years (41%), gestational age more than 22 weeks ( 90.3%), gravidity more than four (70.7%), 0-2 years interval between pregnancy (68.8%) ,uneducated (62.1%), resident in village (69.3%) , need to intensive care (78.5%), death in hospital (63.3%), post partum death (79.3%). The most common cause of death was bleeding (37.4%). Cause of maternal mortality had significant relationship with place of death (p<0.001), gravidity (p=0.03), delivery agent (p=0.005) and delivery type (p=0.03), age of mother (p=0.03). Conclusion: Maternal mortality rate can reduce by effective and active fallow up, interval between pregnancies≥ 3 years, raising the level of education, family planning and no pregnancy in very young ages or very old ages.