منطق و جهان‌نگرش سياست خارجي دولت روحاني

The Logic and Worldview of Foreign Policy of Rouhani's Administration

با پيروزي حسن روحاني در يازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري اسلامي ايران و ظهور جريان موسوم به اعتدال‌گرايي، شاهد بروز گونه متفاوتي از كنش در عرصه سياست داخلي و سياست خارجي كشور هستيم. در همين راستا، تعامل‌گرايي، چندجانبه‌گرايي، خروج از انزوا و شكست حصر بين‌المللي ناشي از تحريم‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد؛ از جمله مهم‌ترين جهت‌گيري‌ها و اولويت‌هاي سياست خارجي دولت يازدهم عنوان شد. اين رويكرد، در ماه‌هاي نخست روي كار آمدن دولت يازدهم، به دستيابي به توافق موسوم به برجام منجر شد كه به­نظر مي‌رسد اين سند و توافق بين‌المللي موجب گشايش در روابط خارجي كشور و نيز دستيابي به الگوي موفقي از همكاري جمعي براي حل مسائل حاد سياست بين‌المللي شده است. ازاين‌رو، اين پژوهش چنين استدلال مي‌كند كه منطق اقدام در عرصه سياست خارجي دولت يازدهم تا حد بسياري متأثر از راهبرد چندجانبه‌گرايي است و اين‌كه منطق يادشده در چارچوب يك جهان‌نگرش خاص و ملهم از بن‌نگرش‌هاي ديني و ارزشي محيط سياسي داخلي، بر اساس ويژگي ضد هژمونيك‌گرايي انتظام يافته است. لذا، بر اساس اين تحقيق، سياست خارجي دولت يازدهم را مي‌توان در چارچوب نوعي سياست خارجي «چندجانبه‌گراي ضد هژمونيك» تحليل و بررسي كرد.

With the victory of Hassan Rouhani in Iran’s presidential elections and coming into power the so called moderate movement thinking one can observe a different kind of policies in both domestic and foreign policy fields. In the new policies of Rouhani government, one can notice multilateralism, interaction with international community and breaking isolation caused by the United Nations Security Council resolutions. This approach led to a prolong negotiations with 5+1 countries and the conclusion of Joint Comprehensive Program of Action (JCPA) which seemed to open up Iran’s relations with many countries. Besides it seemed that the above agreement could be a good model for solving other issues related to the differences of Iran and the West. The present article argues that the logic behind the policies of Rouhani government is largely influenced by multilateralism. The components of this line of thinking are derived from a particular world view inspired by religious values existing in Iran domestic context and an anti-hegemonic belief of Iran in international scene. The finding of the study shows that the principle and belief of Rouhani government is a foreign policy based on a kind of “anti-hegemonic multilateralism”.