موانع پيش روي روند دولت‌سازي در عراق

The Obstacles on the Process of State-building in Iraq

پس از سقوط صدام، با مشاركت فعال شيعيان و كردها و مشاركت حداقلي و منفعلانه اهل‌سنت، ساختار جديدي مبتني بر اصول دموكراتيك در عراق شكل گرفت. در دوراني كه تصور مي‌شد با حذف يكي از بزرگ‌ترين ديكتاتورهاي تاريخ، عراق به ساحل آرامش خواهد رسيد، بحران‌هاي سياسي ـ امنيتي، يكي پس از ديگري در اين كشور به­وجود آمد و ضمن ايجاد اختلال در روند دولت‌سازي دموكراتيك، دولت عراق را به ورطه فروماندگي كشاند. اين مقاله با استفاده از روش اكتشافي و استفاده از ابزار كتابخانه‌اي و مصاحبه، به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه «موانع پيش ‌روي روند دولت‌سازي در عراق كدامند؟» براي پاسخ به سؤال تحقيق، اين فرضيه بررسي شده است كه «شكاف‌هاي اجتماعي در عراق كه به دليل توزيع طايفه‌اي جمعيت در جغرافيا فعال شده است، به­همراه فقدان زيرساخت‌هاي مورد نياز براي دموكراسي‌سازي، ساختار قبايلي و عشايري و مداخلات خارجي، در روند دولت‌سازي اختلال ايجاد كرده‌ است». يافته‌هاي تحقيق علاوه بر اثبات فرضيه فوق نشان مي‌دهد دموكراسي توافقي به­عنوان الگوي حاكم بر نظام سياسي از يك سو باعث تشديد شكاف‌هاي اجتماعي و از سوي ديگر، باعث ناكارآمد شدن حاكميت سياسي در عراق شده است و از موانع دولت‌سازي در عراق به‌‌شمار مي‌رود.

After the fall of Saddam in 2003 Iraqi people formed a new political structure based on democratic principles. In this development the Iraqi Shiites and Kurds played an active role while the Sunnis passively participated. There was an impression that with the fall of one of the biggest dictator in history, Iraqi will experience peace and stability but on the contrary the country plunged into severe political and security crises which disrupted the process of democratic state building and created serious challenge to Iraqi government. The present paper by a heuristic method and by making use of library sources and interview wants to answer this question as to "what are the obstacles on the process of state building in Iraq?" The underlying hypothesis is that the social gap which has been activated due to ethno-religious and tribal habitation of the population in Iraqi geography along with lack of necessary grounds for democratization and outside interference have disrupted the process of state building. The finding of the study besides corroborating the hypothesis shows that the consensus democracy as a model of political system on the one hand leads to social division and on the other hand creates an inefficient political system which is an obstacle on the path of state building.