تحليل تطبيقي آرايه هاي تذهيب صفحات افتتاحيه در نُسَخ مكاتب شيراز آل اينجو و تيموري

اين پژوهش به خوانش مولفه هاي تذهيب صفحات افتتاحيه (شامل لوح هاي مُذهَب آغازين و صفحات مُذهَب ديباچه) نُسَخ مكاتب شيراز آل​اينجو و تيموري مي پردازد. هدف اين پژوهش آن است كه بر پايه گونه شناسي تذهيب مكاتب آل اينجو و تيموري و با تبيين سلايق غالب كتابت خانه هاي درباري اين ادوار، تحولات ساختاري و فرمي تذهيب صفحات افتتاحيه نُسَخ شيراز را در فاصله زماني يك سده بررسي كند. سوالات پژوهش عبارت اند از: 1- چه زمينه هايي منجربه تكوين تركيب بندي و آرايه هاي مُذهَب صفحات افتتاحيه نُسَخ مكتب شيراز در بازه زماني صدساله شده است؟2- تحولات صورت گرفته در الگوهاي تذهيب در صفحات افتتاحيه مكاتب شيراز آل​اينجو و تيموري چگونه بوده است؟ اين پژوهش به شيوه تحليلي توصيفي انجام شده است. نتايج حاصل از پژوهش، بيانگر تاثيرات انكارناپذير حكومت بر هنر اين ادوار تاريخي است. گرايش هاي تعالي گرايانه حكام شيراز، سلطه كامل بر ماوراءالنهر، تكوين و رواج قلم نستعليق و نگرش فردگرايانه با محوريت هنرمند مُذهِب موجب شده است، صفحات افتتاحيه نسخ مكتب شيراز در خلال يك سده تحول يابد. تذهيب صفحات افتتاحيه نُسَخ آل اينجو بر پايه نقش مايه هاي تصويري گذشته شكل گرفته است و ساختار ساده هندسي، غلبه رنگ طلا و نقوش انتزاعي​تري از گل وبوته در آنها مشاهده مي شود و در كتيبه ها و ساختار صفحات ديباچه، خط بر تذهيب برتري دارد. در لوح هاي افتتاحيه مُذهَب تيموري، ساختار هندسي پيچيده، موجب شده است فضاي لوح ها به سطوح كوچكي تقسيم شود و متناسب با اين ساختار، ظرافت در جنبه هاي فرمي و كاربست تكنيك اجرايي و رنگيِ متمايز نمود پيدا كند؛ به گونه اي كه در كتيبه ها و صفحات ديباچه، تذهيب بر نوشتار غلبه دارد. تذهيب اين لوح ها با تغييرات چشمگير در تركيب بندي و فرم آرايه ها همراه شد كه به شكلگيري ساختاري نظام مند از تركيب نقوش هندسي و نقوش گل وبوته در تذهيب مكتب شيراز در نيمه اول سده نهم هجري منتهي گشت.

The present study seeks for to examining the components of illumination of the Frontispieces in Injuid and Timurid Shiraz School. The aim of the study is to explain the main reasons in change of approach and dominant styles in illuminated manuscripts throughout a century within the identical origins. In addition, the present study compares the structural and formal characteristics of illuminated Frontispieces in these two historical periods. The present research study is sought to answer the following research questions: 1- Which domains were led to composition development and illuminated details of Frontispieces in Shiraz School within the period of 100 years? 2- What were the changes applied to the patterns of the illuminated Frontispieces in the Injuid dynasty of Shiraz School and Timurid Shiraz School? The study was conducted through a descriptive-analytical method. The results of the study indicate the inevitable impact of the kingdom on the art during these historical periods. Injuid dynasty’s illumination has been covert in Iranian identity and shaped on the basis of the established motifs in the former mental images. In this regard, the Timurid illumination has been built on the fusion of heritage and cultural standards of the city which has was alien to the accepted traditions. In Timurid period, cultural and economic policies, perfectionist inclinations of Shiraz rulers, total domination on the Transoxiania, prevalence of Nastaliqe fonts and individualistic attitudes based on illumination artist’s thoughts, have led to many changes of illumination within the century. These changes are formed in terms of the color tastes, development of the geometrical structures, and delicacy of the formal and different executive techniques. In fact, promulgates a united pattern and a disciplined structure in the realm of the illumination in Shiraz School in the first half of the 9th century A.H.