تجزيه و تحليل مقاومت به بيماري بلايت فوزاريومي سنبله در ژنوتيپهاي گندم اميدبخش سال 1392 اقليم گرم و مرطوب شمال

Analysis of Resistance to Fusarium Head Blight (FHB) among the Genotypes of 2013 Elite Wheat Genotypes of the North Warm and Humid Zone in Iran

بيماري بلايت فوزاريومي سنبله كه توسط گونه هاي مختلف قارچ Fusarium به ويژه گونه Fusarium graminearum ايجاد ميشود يكي از مهمترين بيماريهاي گندم در ايران مخصوصاً در اقليم گرم و مرطوب كشور است كه باعث كاهش عملكرد و كيفيت محصول ميشود. در اين پروژه تعداد 20 ژنوتيپ گندم مربوط به آزمايشات مقايسه عملكرد اميدبخش اقليم گرم و مرطوب شمال كشور در سال 1392 (ERWYT-N-1392) طي دو سال در شرايط مزرعه در دو منطقه گرگان و مغان نسبت به بيماري بلايت فوزاريومي سنبله با هدف شناسايي و گزينش ژنوتيپهاي داراي مقاومت به بيماري، مورد آزمايش قرار گرفتند. ارزيابي ژنوتيپهاي آزمايشي و تجزيه مركب داده هاي مربوط به ميزان وقوع، شدت و شاخص بيماري و ميزان آلودگي دانه به بيماري نشان داد كه براي هر چهار صفت گفته شده، تفاوت معني داري بين ژنوتيپها وجود دارد. نتايج اين تحقيق همچنين نشان داد كه پنج ژنوتيپ آزمايشي N-92-3، N-92-1 (رقم مرواريد)، N-92-19، N-92-4 و N-92-9 با داشتن پايينترين ميانگين وقوع، شدت و شاخص بيماري و آلودگي دانه، و كسب بهترين ميانگين رتبه از چهار صفت مورد بررسي، به عنوان مقاومترين ژنوتيپهاي آزمايشي به شمار ميروند. پايين بودن بودن ميزان وقوع بيماري و آلودگي دانه در ژنوتيپهاي گفته شده ميتواند دليلي بر وجود به ترتيب مقاومت نوع I و IV در آنها باشد. براساس نتايج به دست آمده از تحقيق حاضر، چهار ژنوتيپ آزمايشي N-92-3، N-92-19، N-92-4 و N-92-9 در صورت داشتن عملكرد بالا و مقاومت مطلوب در برابر ساير بيماريها ميتوانند كانديدهاي مناسبي براي جايگزيني ارقام قديميتر در اين اقليم باشند.

Fusarium head blight (FHB), which is caused mainly by Fusarium graminearum, is one of the most important diseases of wheat in Iran which reduces wheat yield and quality especially in northern parts of the country. For the purpose of identifying and selecting FHB-resistant genotypes, the reactions of 20 lines of the Elite Regional Wheat Yield Trials from the North warm and humid zone in 1392 (ERWYT-N-1392) were determined to FHB under field conditions in two locations for two years. Results of combined analysis of variance of several datasets including disease incidence, severity, and index and Fusarium-damaged kernels (FDK) from two locations (Gorgan and Moghan) in two years (1393 and 1394) showed significant differences among the genotypes for all datasets. Results of the present investigation showed that five genotypes of N-92-3, N-92-1 (cv. Morvarid), N-92-19, N-92-4, and N-92-9 having the lowest disease incidence, severity and disease index and FDK, and the best means of ranks from these traits were the most resistant lines under field conditions. Low disease incidence and FDK in these genotypes may indicate the presence of type I and type IV resistances, respectively. Based on the results of this research, the experimental lines N-92-3, N-92-19, N-92-4, and N-92-9 may be proposed as candidate lines to replace the older cultivars in this region, if their high yeild and resistance to other diseases is confirmed as well.