پديد آورندگان :
قلي زاده وزواني، مژگان دانشگاه ولي‌عصر(عج) رفسنجان - دانشكدۀ كشاورزي , دشتي، حسين دانشگاه ولي‌عصر(عج) رفسنجان - دانشكدۀ كشاورزي , صابري ريسه، روح الله دانشگاه ولي‌عصر(عج) رفسنجان - دانشكدۀ كشاورزي , بي همتا، محمدرضا دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي
كليدواژه :
مقاومت , ذخاير توارثي گندم نان , پاخورۀ گندم , ارزيابي مزرعه‌اي
چكيده فارسي :
گندم نان يكي از منابع غذايي با ارزشي است كه در معرض بيماريهاي زيادي قرار گرفته كه موجب كاهش كميت و كيفيت آن ميشود. از بيماريهاي مهم گندم، پاخورۀ گندم با عامل Gaeumannomycs graminis var. tritici است، كه اغلب در مناطق مرطوب شيوع دارد. هدف از اين بررسي، ارزيابي نژادگان (ژنوتيپ)هاي گندم نان با سطوح مقاومتي مختلف كه از غربالگري گلخانهاي انتخاب شده بودند، در شرايط مزرعه و بررسي رابطۀ بين شاخص مقاومت به بيماري و صفات زراعي و عنصرهاي كممصرف بذر بود. براي اين منظور 15 نژادگان در شرايط آلوده به بيماري و بدون آلودگي در مزرعه كشت شدند و صفات: ميزان سبزينه (كلروفيل)، كاروتنوئيد، سطح برگ پرچم، ارتفاع، شمار سنبلچه در خوشه، طول خوشه، طول دمگل (پدانكل)، وزن صددانه، وزن دانه در خوشه، شمار دانه در خوشه، وزن كل دانه در بوته، وزن كل زيست‌توده (بيوماس)، شاخص برداشت و ميزان عنصرهاي كممصرف بذر (آهن، منگنز و روي) اندازهگيري شد. ميزان آهن موجود در بذر، در شرايط آلوده افزايش معنيداري نسبت به شاهد نشان داد. در نهايت نژادگانهاي 485، 1528، 501، 8031 و 585 از نظر بيشتر صفات اندازهگيري‌شده در مزرعه در شرايط آلوده به بيماري نسبت به ديگر نژادگانها برتري داشتند و شدت بيماري اندازهگيري‌شده در گلخانه، با ارتفاع گياه، وزن دانه در خوشه، سطح برگ پرچم، وزن صددانه و ميزان آهن موجود در بذر كه در مزرعه در شرايط آلوده به بيماري اندازهگيري شد، همبستگي منفي و معنيدار داشت كه نشان ميدهد، ميتوان از ارزيابيهاي گلخانهاي براي گزينش نژادگانهاي متحمل به بيماري پاخوره استفاده كرد.
چكيده لاتين :
Bread wheat is a valuable food sources that has been attacked by many diseases and reduces its quantity and quality. One of the major diseases of wheat is wheat take-all caused by Gaeumannomycs graminis var. tritici that is often prevalence in humid regions. Aim of this study was to evaluate bread wheat cultivars with different levels of resistance to take-all that had been selected from screening at greenhouse, in field conditions and study on relationship between the disease resistance index and agronomic traits and micronutrients. For this purpose, 15 genotypes were planted in infected and non-infected conditions at field and the traits: chlorophyll, carotenoids, flag leaf area, height, number of spikelets per spike, spike length, peduncle length, 100kernel weight, seed weight per spike, number of grains per spike, total grain weight per plant, biological weight, harvest index and micronutrients in grain (Fe, Mn and Zn) were measured. The amount of Fe (in grain) in infected treatment showed a significant increase in compared to control. Finally genotypes 485, 1528, 501, 8031 and 585 were better than the others in the point of above traits at infected environment. The results showed that disease index measured in the greenhouse had a negative correlation with plant height, seed weight per spike, flag leaf area, 100kernel weight and amount of grain iron in infected conditions at field shows that greenhouse evaluations can be used for selection of tolerant genotypes to take-all disease.
