ارزيابي تأثير مديريت كاربرد نيتروژن بر تحمل به تنش خشكي و كارايي استفاده از آب باران در گندم ديم

Evaluation of nitrogen application management on drought tolerance and water use efficiency of rain in rainfed wheat

به‌منظور بررسي تأثير مديريت كاربرد نيتروژن بر تحمل به تنـش خشكي در گندم ديم، دو آزمايش جداگانه و همزمان در شرايط ديم و آبياري تكميلي با سه زمان كاربرد شامل T1- كل نيتروژن در پاييز T2- دوسوم نيتروژن در پاييز و يك‌سوم در بهار T3- يك‌دوم نيتروژن در پاييز و يك‌دوم در بهار به‌عنوان كرت اصلي و با پنج سطح نيتروژن شامل 0، 30، 60، 90 و 120 كيلوگرم در هكتار از منبع اوره به‌عنوان كرت فرعي با سه تكرار در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي به‌صورت كرت‌هاي يك­بار خردشده در دو سال زراعي 92-1391 و 93-1392 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم قاملو (كردستان) اجرا شد. نتايج نشان داد، كه با مصرف نيتروژن، تحمل به تنش خشكي در گندم ديم افزايش يافت. كاربرد نيتروژن، كارايي استفاده از آب باران، كارايي زراعي نيتروژن و تحمل به تنش خشكي را در گندم ديم افزايش داد. كاربرد 60 كيلوگرم در هكتار نيتروژن در پاييز (بدون تقسيط) با بيشترين عملكرد دانه، كارايي زراعي نيتروژن و آب باران و شاخص STI، بهترين تيمار در تحمل به تنش خشكي گندم ديم بود. بين غلظت­هاي نيتروژن و پتاسيم در برگ، رابطۀ هم‌افزايي (سينرژيستي) برقرار بود. اين موضوع نيز مؤيد افزايش تحمل به تنش خشكي گندم ديم با مديريت بهينۀ نيتروژن بود.

In order to study the effects of rates and timing of nitrogen application on grain yield, drought tolerance (DT) and water use efficiency of rain (WUE) in rainfed wheat, two experiments were carried out including rainfed and suplimentalirrigation conditions.Treatments were different rates of nitrogen consist of 0, 30, 60, 90 and 120 kg.ha-1 as sub-plots and time of nitrogen application included T1- total in the fall, T2- 2/3 in the fall + 1/2 in the spring and T3- 2/3 in the fall + 1/3 in the spring as main-plots with three replications in splitplot test as randomized complete block design in Kurdistan province during (2012-2014). The results showed that application of nitrogen was increased drought tolerance of wheat rainfed. Nitrogen increased water use efficiency (WUE) of rain, nitrogen agronomic efficiency (NAE) and DT of rainfed wheat. Fall application of 60 kg N.ha-1 had the highest grain yield, NAE, WUE and STI index and was the best treatment with respect to DT. There was synergistic relationship between N and K concentrations in leaf. This is could be confirmed increasing of DT of rainfed wheat by nitrogen optimized management.