تأثير تاريخ و روش كاشت بر عملكرد و اجزاي عملكرد گاوزبان ايراني (Echium amoenum Fisch. & Mey.) در شرايط كاربرد كودهاي زيستي و شيميايي

Effect of planting date and method on yield and yield components of Echium amoenum under bio and chemical fertilizers application

به­منظور بررسي تأثير همزمان تاريخ و روش كاشت و كاربرد نهادههاي بوم‌شناختي يا بومسازگار بر عملكرد و اجزاي عملكرد گاوزبان ايراني، پژوهشي در سه سال زراعي متوالي 91-1390، 92-1391 و 93-1392 در مزرعۀ تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد به‌صورت كرت‌هاي دو بار خرد‌شده در زمان در قالب طرح پايۀ بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. دو تاريخ كاشت (20 اسفندماه 1390 و 15 فروردين‌ماه 1391) در كرت‌هاي اصلي، سه نوع كود زيستي و شيميايي قارچريشه يا ميكوريزا (حاوي قارچ Glomus mosseae)، بيوسولفور (حاوي باكتري­هاي Thiobacillus spp.)، كود شيميايي نيتروژن و شاهد) در كرت‌هاي فرعي، دو نوع روش كاشت (بذركاري مستقيم و نشاكاري) در كرت‌هاي فرعي‌فرعي و زمان (سال زراعي دوم و سوم) در كرت­هاي فرعي­فرعي­فرعي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد، بيشترين عملكرد گل خشك در شرايط كاربرد قارچ ريشهدر تاريخ كاشت اسفند و در روش بذركاري به دست آمد. كاربرد كودهاي زيستي (بيولوژيك) و شيميايي در هر دو تاريخ و هر دو روش كاشت افزايش عملكرد دانه را نسبت به شاهد سبب شدند، به‌طوري‌كه كاربرد كودهاي قارچ ريشه، بيوسولفور و شيميايي در شرايط نشاكاري در تاريخ كاشت اسفند به­ترتيب منجر به افزايش 45، 42 و 35 درصدي عملكرد دانه در مقايسه با شاهد شد. به‌طوركلي با توجه به يافتههاي اين پژوهش به نظر ميرسد كشت بذري گاوزبان ايراني در اسفندماه و كاربرد نهادههاي بوم‌شناختي (اكولوژيكي) به‌ويژه قارچريشه و بيوسولفور در شرايط مشهد نسبت به ديگر تيمارها برتري داشته باشد.

In order to evaluation of simultaneous effects of planting dates and methods and ecofriendly inputs application on yield and yield components of Iranian Ox-Tangue (Echium amoenum Fisch. & Mey.), a split split plots experiment in time based on randomized complete block design with three replications was conducted in 2011-2014 growing seasons, in Ferdowsi University of Mashhad, Iran. Two different planting dates (10 March 2011 and 4 Aprill 2011), three different types of biofertilizers and chemical fertilizers (mycorrhiza (Glomus mosseae), Biosulfur, chemical fertilizer and control), two different types of planting methods (direct seeding and transplanting) and two agronomic year assigned to main plots, sub plots, sub-sub plots, sub-sub-sub plots, respectively. The results showed that the highest dry flower yield obtained in March planting date and seeding method and in conditions of mycorrhiza application. Application of biofertilizers and chemical fertilizers in both of planting dates and both of planting methods increased seed yield, so that application of mycorrhiza, biosulfur and chemical fertilizer in transplanting planting method and Aprill planting date increased seed yield 45, 42 and 35% compared to control, respectively. In general, the results of this research, it seems direct seeding of Echium amoenum in March and application of ecological inputs especially mycorrhiza and biosulfur in Mashhad conditions is better than other treatments.