كليدواژه :
گندم , تجزيه عليت , تجزيه به عامل ها , تنش خشكي , تجزيه خوشهاي
چكيده فارسي :
ين آزمايش بصورت كرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در مزرعه پژوهشي دانشگاه تبريز ايران انجام شد. نتايج نشان
داد كه تفاوت معنيداري بين ارقام و شرايط آبياري مربوط به تقريباً همه صفات مورد مطالعه وجود دارد. مقايسه ميانگين و تجزيهاي خوشهاي
ارقام نشان داد كه ارقام مرودشت، نيكنژاد، مغان3 ،دريا و كوير داراي باالترين ارزشها، در حالي كه رقم پيشتاز، بم، سيستان، سپاهان و بهار
داراي كمترين ارزش براي تقريباً تمام صفات بودند. در مجموع، با توجه به نتايج اين تحقيق ارقام كوير و بهار بترتيب بعنوان متحملترين و
حساسترين ارقام در شرايط تنش خشكي شناخته شدند. با توجه به رگرسيون گام به گام برخي از صفات وارد مدل نهايي شدند كه بيشترين
مقدار ضريب همبستگي و اثر مستقيم روي عملكرد دانه تحت دو هر شرايط شاهد و تنش خشكي براي تعداد سنبله در بوته بدست آمد.
بنابراين، غربالگري براي مقدار باالي اين صفت ميتواند افزايش عملكرد گندم تحت دو شرايط را به ارمغان بياورد. همچنين تجزيه عاملها
بترتيب سه و چهار عامل كه به ترتيب 95/89 و 01/88 درصد از كل تنوع در شرايط شاهد و تنش خشكي را تبيين كردند، شناسايي كرد. تحت
تنش خشكي عوامل 1 ،2 ،3 و 4 بنام عامل ريشه، عملكرد و اجزاي عملكرد، عامل فيزيولوژي و عوامل بيولوژيك ناميده شدند. اين ضرايب
نشان داد كه ارقام با ارزش باالتر براي اين عوامل باالترين ارزشها را براي صفات مربوطه به نام عوامل دارند.
چكيده لاتين :
For evaluation of the traits related to water deficit stress in 20 spring wheat (Triticum aestivum L.) cultivars and
subsequently determination of the most tolerant and sensitive cultivars, an experiment was carried out in split
plot based on randomized complete block design (RCBD) in the research farm of the University of Tabriz, Iran
during 2010-2011 and 2011-2012 crop seasons. The first factor was different levels of water stress including
water stress (no irrigation after booting stage) and well-watered conditions, and the second factor comprised 20
spring wheat cultivars. The results indicated that there was significant difference between cultivars and
irrigation conditions related to nearly all the traits studied here. The mean comparison and cluster analysis of
the cultivars showed that Marvdasht, Niknejhad, Moghan3, Darya and Kavir cultivars had the highest values,
but Pishtaz, Bam, Sistan, Sepahan and Bahar cultivars had the lowest values for almost of all the traits.
Generally, Kavir and Bahar cultivars were recognized as the most tolerant and susceptible cultivars under
drought stress, respectively. According to stepwise regression, some traits entered into the final model, as the
maximum amounts of correlation coefficient and direct effects were achieved for the number of spike per plant
under two conditions. So, screening for higher values of this trait can bring an improvement in wheat grain
yield under two conditions. Factor analysis detected three and four factors which explained 89.95 and 88.01 %
of the total variation in non-stress and stress conditions, respectively. Under drought stress condition the factors
of 1, 2, 3 and 4 named as root, yield and yield components, physiological, and biomass factors, respectively.
These coefficients showed that cultivars with higher values of these factors had the highest values for the traits
related to names of each factor.
