بررسي بينامتني حكايات مشترك تذكرة‌الاوليا و منطق‌الطير عطار نيشابوري

عطار نيشابوري، شاعر و مؤلفي است كه با قرارگرفتن در دوره­اي بين عصر سنايي و روزگار مولوي، حلقۀ اتصال آغاز و اوج مسير عارفانۀ شعر فارسي شده است. در آثار عطار باتوجه­به آشنايي او به داستان­پردازي و استفاده از حكايات گوناگون، مشابهت­هاي مضموني با يكديگر ديده مي­شود. در اين پژوهش حكايات مشترك تذكرة‌الاوليا و مثنوي منطق­الطير بررسي و براي دريافت نحوۀ ارتباط و مناسبات آنها با يكديگر، از مباحث بينامتني و به­ويژه نظريۀ ژرار ژنت استفاده مي شود. در اين نظريّه روابط بين متون بررسي شده است؛ چنان­كه براساس دسته­بندي­هاي ارائه­شده در آن، مي­توان روابط ميان­بين را بررسي و تحليل كرد. نكتۀ مهم آن است كه باتوجه‌به ويژگي­هاي منحصربه­فرد متون ادبي زبان فارسي، مي­توان از دسته‌بندي‌هاي پيشين فراتر رفت و براي گسترش آنها اقدام كرد. اين­گونه بررسي­ها ارتباط بين آثار عطار و روش او را در نحوۀ به­كارگيري حكايات در دو كتاب مذكور روشن مي­كند. همچنين آثار عطار با قرارگرفتن در جايگاه نمونه­هاي ادبي سبب ايجاد دسته­بندي­هاي تازه در حوزۀ بينامتنيت مي­شوند.

Living in a period between Sanāie and Mowlavi, Attar of Nishapur is a poet and writer who becomes the connection loop of the beginning and the peak of mystical path of Persian poetry. With regard to his acquaintance with storytelling and the use of various narratives, there are thematic similarities in his works. The intertextuality discussions, especially what has been posed in the theory of Gérard Genette, have been used in present research to analyze the common narrations of Tazkirat al-awlia and Mantiq al-Tayr and o find their relations in a way that their relation can be analyzed according to the categories of this theory. The important point is that, due to the unique features of Persian literary texts, it is possible to go beyond the classifications and to expand them. Such studies make the relationship between the works of Attar and the method he uses to narrate in these two books clear.