بررسي كروموزومي تحمل به شوري در گندم با استفاده از لاين‌هاي جايگزين

Chromosomal Study of Salinity Tolerance in Wheat Using Chromosome Substitution Lines

به‌منظور شناسايي كروموزوم‌هاي مؤثر در تحمل به شوري در صفات رويشي گندم و گروه‌بندي كروموزوم‌ها از نظر تحمل به شوري، از سري كامل لاين‌هاي جايگزين گندم رقم تايمستين (والد دهنده) در زمينه ژنتيكي گندم رقم چاينيز اسپرينگ (والد گيرنده) استفاده شد. مواد ژنتيكي گياهي طي آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت دو شرايط شوري 5 و 10 دسي‌زيمنس بر متر در دانشگاه بين‌المللي امام خميني(ره) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها براي صفات ارتفاع، طول، عرض و وزن سنبله، طول و عرض برگ و وزن خشك تفاوت معني‌داري وجود داشت. نتايج نشان داد كه رقم چاينيز اسپرينگ نسبت به شوري حساس و رقم تايمستين مقاوم بود. نتايج تجزيه كلاستر نشان داد كه در شرايط تنش 5 دسي‌زيمنس بر متر لاين‌هاي CS(5D)، CS(6B)، CS(3A) و رقم تايمستين و در شرايط تنش 10 دسي‌زيمنس بر متر رقم تايمستين و لاين­هاي CS(2D)، CS(3A) و CS(4A) به گروه مقاوم اختصاص يافتند. بنابراين در تنش 5 دسي‌زيمنس بر متر كروموزوم‌هاي 5D، 6B و 3A و در تنش 10 دسي‌زيمنس بر متر كروموزوم­هاي 2D، 3A و 4A رقم تايمستين با احتمال بيشتري نسبت به ساير كروموزوم‌هاي اين رقم حامل ژن‌هاي كنترل‌كننده تحمل به شوري بودند. محققين اصلاح نباتات با تمركز روي اين كروموزوم‌ها مي‌توانند جايگاه دقيق ژن‌هاي مسئول تحمل به شوري را شناسايي كنند و با انتقال اين ژن‌ها به گياهان داراي عملكرد بالا ولي حساس، سبب بهبود تحمل به تنش شوري در گندم شوند.

In order to identify the chromosomes involved in salt tolerance in growth characteristics of wheat and classification of chromosomes in terms of salt tolerance, a complete chromosome substitution line series in which chromosomes of Chinese Spring variety (recipient) have substituted with their related homologous chromosomes from Timstein (donor) were used. Plant genetic materials were evaluated through a randomized complete block design with three replications under two salinity conditions of 5 and 10 ds/m in the Imam Khomeini International University. Analysis of variance showed that there was significant difference among genotypes for height, spike length, width and weight, leaf width and length and dry weight. The results revealed Chinese Spring variety was sensitive while Timstein variety was resistant to salinity stress. The results of cluster analysis showed that in 5 ds/m salinity CS(5D), CS(3A), CS(6B) and Timstein variety and in 10 ds/m salinity CS(2D), CS(3A), CS(4A) and Timstein variety were assigned to resistant group. Therefore, in 5 ds/m salinity chromosomes 5D, 3A as well as 6B and in 10ds/m salinity chromosomes 2D, 3A and 4A from Timstein were carrying the salinity tolerance genes with more probability than other chromosomes. Plant breeders by focusing on these chromosomes can identify the exact place of salt tolerance genes and by transferring these genes into high performance but sensitive plants, can improve salt stress tolerance in wheat.