تخمين جريان رودخانه در فصل ذوب برف با استفاده از عوامل هواشناختي (مطالعه موردي: حوضه آبريز ليقوان)

بررسي ارتباط بين متغيرهاي اندازه‌گيري شده در ايستگاه‌هاي هواشناسي با رواناب سطحي حوضه‌هاي كوهستاني مي‌تواند در مدل‌سازي جريان مفيد واقع شود. در اين مطالعه به‌منظور بررسي تأثير سري‌هاي زماني متغيرهاي هواشناختي ثبت شده در ايستگاه سينوپتيك سهند بر ميزان ذوب برف و رواناب ناشي از آن در حوضه ليقوان، همبستگي اين متغيرها با ميانگين دماي روزانه (1380 الي 1388) مورد بررسي قرار گرفته و سعي گرديد متغيرهايي كه همبستگي مناسبي با دما داشتند، انتخاب شوند. سپس چهار بازه زماني شاخص در فصل ذوب برف، در حد فاصل اول دي تا آخر خردادماه مشخص شد. همبستگي متغيرهاي مربوطه با رواناب روزانه، با تأخيرهاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته و متغيرهايي كه بيشترين همبستگي را با رواناب داشتند انتخاب شدند. بين متغيرهاي انتخاب شده و رواناب حوضه، روابط رگرسيوني بسط داده ‌شد و اين روابط با رواناب اندازه گيري شده ايستگاه هيدرومتري ليقوان صحت‌سنجي شد. با توجه به نتايج به‌دست آمده، متغير دماي عمق 20 سانتي‌متري زمين، بيشترين همبستگي (911/0) را با رواناب اندازه‌گيري شده در بازه زماني حد فاصل اول دي‌ماه الي 31 خردادماه بدون لحاظ تأخير زماني در سري مربوطه دارا بود. كمترين همبستگي (476/0-) را رطوبت‌هاي ساعت 3 بامداد در طي همان دوره ولي با تأخيرهاي زماني 4 و 5 روزه نشان داد. نتايج اعتبار‌سنجي مدل‌هاي رگرسيوني نشان داد كه مدل رگرسيوني گام به گام از دقت نسبتا خوبي (61/0= CE) در تخمين جريان رودخانه در فصل ذوب برف برخوردار است.

Study of the relations between measured variables at meteorological stations and mountain basins’ surface runoff is useful in flow modeling. In this study, to investigate the effects of time series of the recorded meteorological variables at Sahand synoptic station on the amount of snowmelt and runoff in the Lighvan basin, the correlation between these variables and average daily temperature (2001 - 2009) were reviewed to choose the variables those having appropriate correlation with the temperature. Then four index intervals in snowmelt season were determined during the period of Dec. 22nd to Jun. 21st. The correlation between the related variables and daily runoff with different lag times were examined and the variables with the highest correlation were selected. Regression equations were applied on the selected variables and then they were validated with the Liqvan hydrometry station measured runoff values. Due to the optained results, the underground temperature at the depth of 20cm had the best correlation (r = 0.911) with runoff measured values during the period of Dec. 22nd to Jun. 21st while no lag time was considered the relevant series. Also, the lowest correlation (r = -0.476) was obtained for the humidity at time of 3am in the same period with lag times of 4 and 5 days. The results of validatation of the regression models showed that the stepwise regression model had an admissible accuracy (CE = 0.61) in estimation of streamflow in snowmelt season.