نقدي بر نخستين نمونة روايتگري سوم شخص محدود در داستان فارسي

داستان كوتاه به دزدي رفته ها از ابراهيم گلستان نخستين نمونة داستان فارسي است كه به شيوة روايتگري سوم شخص محدود نوشته شده است. گلستان، براي نخستين بار در ايران، كوشيده است امكانات زبان فارسي را در اين شيوه بالفعل كند و جنبه هاي زيبايي شناختي و معرف تشناختي آن را نيز لحاظ نمايد. نقد اين تجربة گلستان، در واقع، تحليل نقطة آغاز اين شيوة روايتگري در داستان فارسي است و ضرورت پژوهش دربارة آن را نشان م يدهد. پس از طرح مباحثي نظري دربارة راوي محدود و روايت ذهني برآمده . از آن، داستان را نقدي درو نمتني كرده ايم و بر اساس يافت هها به دو نتيجة كلّي رسيد هايم: 1 داستان خود را بر شيوة راوي محدود نهاده است و با استفاده از « كلّيت و شاكلّة » ، گلستان . خلق كند. 2 « زمان و پيرنگي ذهني » گفتار مستقيم و غيرمستقيم شخصيت توانسته است كلّيت مذكور، چند ضعف عمده نيز د اشته است: توصيف زمينة « اجراي » گلستان در رخداد، تشريح بديهيات ذهن شخصيت، كم توجهي به منطق ذهني ميان گزاره ها در نحو روايت، به كارگيري افعال و جملات رابط و توضيحي. اين ضعفها نشان ميدهد كه دستيابي به زبان و پرداخت ويژة اين شيوة روايت در ادوار بعد داستان فارسي، فرايندي تدريجي بوده است.