عربستان سعودي و نظم منطقه‌اي: از هژموني‌گرايي تا موازنه‌سازي

Saudi Arabia and Regional order: from Hegemony to Balancing

در حالي كه تحولات جهان عرب بعد از آغاز جنبشهاي مردمي در سال 2011 در دگرگوني سياست خارجي عربستان نقش اساسي داشت، به قدرت رسيدن ملك سلمان به عنوان نقطه عطفي مهم در تغيير جهت­ گيري سياست خارجي رياض از رويكردي محافظه كارانه به فعالانه و تهاجمي محسوب مي­شود. بر اين اساس اين مساله اهميت مي­يابد كه عربستان سعودي در شرايط جديد چه اهداف و مطلوبيتهايي را در خصوص نظم منطقه اي دنبال مي­كند؟ مساله مهم ديگر آن است كه عربستان در پيشبرد اين اهداف چه ظرفيتها و فرصتهايي را در اختيار دارد يا با چه موانع و چالشهايي مواجه است؟ يافته اصلي مقاله آن است كه عربستان اهداف خود در خصوص نظم منطقه ­اي را در سه سطح يا لايه تعريف كرده است كه عبارتند از: هژموني ­گرايي سخت در محيط پيراموني يا حوزه شبه جزيره عربي؛ هژموني­ گرايي نرم در حوزه جهان عرب و؛ موازنه­ سازي در سطح خاورميانه. اين كشور از ظرفيتها و فرصتهاي مناسبي براي پيشبرد اهداف خود برخوردار است كه شامل ظرفيتها يا عناصر قدرت ملي، فرصتهاي ناشي از بحران در محيط منطقه ­اي و همچنين روابط و حمايتهاي بين ­المللي است. اما در مجموع برخي ضعفهاي ساختاري، حضور و نقش آفريني طيف قابل توجهي از بازيگران منطقه­اي به عنوان رقيب و شكنندگي شرايط و روابط و سرعت تحولات منطقه به عنوان موانع عمده پيش روي رهبران سعودي محسوب مي شود.

Developments in the Arab world after the Arab Arab uprisings in 2011 Played a major role in transformation of saudi Arabia's foreign policy. The reign of Salman is considered an important turning point in changing the direction of Riyadh's foreign policy from conservative to an active and aggressive approach. The main question here is that what's the main objectives and desires that Saudi Arabia pursues a bout regional order in the new situation? Another question is about Saudi capacities and opportunities or its obstacles and challenges to pursue his objectives. The main finding of this article is that Saudi Arabia has defined its objectives for regional order in three levels or layers: Hard hegemony in the peripheral environment or the Arabian Peninsula; Soft hegemony in the Arab world and; Balancing in the Middle East. Saudi Arabia has several capabilities and opportunities to achieve its objectives, Including capabilities of national power, opportunities arising from regional crisis and international relations and supports. But in sum the main obstacles ahead are Structural Weaknesses, the role of saudi's regional Rivals and the Fragility of regional relations and conditions.