پاسخ عملكرد و اجزاي عملكرد سه توده‌ي محلي كنجد (.Sesamum indicum L) به تراكم بوته در منطقه رستم، استان فارس

Response of Yield and Yield Component of Three Sesame (Sesamum indicum L.) Accessions to Density in Rostam Region, Fars Provience

انتخاب ژنوتيپ و تعيين تراكم مناسب گياهان در هر منطقه جهت دستيابي به پتانسيل عملكرد ارقام ضروري مي‌باشد. با توجه به سابقه طولاني كشت كنجد در منطقه رستم و وجود توده‌ها و ارقام جديد در استان فارس، اين پژوهش در سال 1393 به‌منظور بررسي اثرات تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد تعدادي از ژنوتيپ‌هاي مناسب كنجد در مزرعه‌اي در منطقه رستم، استان فارس انجام شد. تأثير پنج تراكم بوته (15، 25، 35، 45 و 55 بوته در مترمربع) و سه توده‌ي محلي كنجد نورآباد، برازجان و داراب 14 به‌صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد كه اثر توده و تراكم روي بيشتر صفات مورد بررسي معني‌دار شد، به‌طوري‌كه با افزايش تراكم از 15 به 55 بوته در مترمربع، محتواي روغن دانه (40 درصد)، وزن هزار دانه (14 درصد)، تعداد كپسول در بوته (8 درصد) و تعداد شاخه فرعي در بوته (88 درصد) با كاهش معني‌داري همراه بود. درحالي‌كه افزايش تراكم بوته، از 15 به 55 بوته در مترمربع، موجب افزايش عملكرد دانه (68 درصد)، زيست‌توده (66 درصد)، محتواي پروتئين دانه (26 درصد)، عملكرد روغن (54 درصد)، ارتفاع بوته (9 درصد) و تعداد دانه در كپسول گرديد. توده‌ برازجان بيش‌ترين محتواي روغن دانه (6/57 درصد) را به خود اختصاص داد. با توجه به نتايج به‌دست آمده از پژوهش، توده نورآباد به‌واسطه داشتن بيش‌ترين عملكرد دانه (48/1982 كيلوگرم در هكتار) در تراكم كشت 55 بوته در مترمربع، براي منطقه مذكور پيشنهاد مي‌گردد.

Cultivar selection and proper plant density could be employed for increasing grain yield of any cultivar. With respect to the long history of sesame cultivation in Rostam region and the presense of local accessions and new cultivars in Fars provience, this study was carried out through a factorial experiment based on a randomized complete blocks design with three replications at Rostam region, Fars province in summer 2014. Effect of five plant densities (15, 25, 35, 45 and 55 plants m-2) on yield and yield components of three of sesame (Sesamum indicum L.) accessions (Nurabad local, Borazjan local and Darab 14) was evaluated. The results indicated that increasing plant density from 15 to 55 plants m-2 caused a significant decrease in seed oil content (40%), seed weight (14%), number of capsules per plant (8%), and number of branches per plant (88%) in three accessions. Increasing in plant density aslo resulted an increase in grain yield (68%), biological yield (66%), grain protein content (26%), oil yield (54%) and the number of seeds per capsule (9%). The local Borazjan had the highest seed oil (57.6%). Finally, because of maximum yield (1982.48 Kg ha-1) Nurabad local can be suggested for planting at 55 plants m-2 in Rostam region.