سميت تنفسي اسانس گياهان آويشن ايراني(Lamiaceae) Thymus persicusو جاشير كوتوله Prangos acaulis (Apiaceae) روي سوسك چهار نقطه اي حبوبات Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae)

Fumigant Toxicity of Essential Oil from Thymus persicus (Lamiaceae) and Prangos acaulis (Apiaceae) against Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Bruchidae)

در اين پژوهش سميت تنفسي اسانس گياهان آويشنايرانيThymus persicus (Ronniger ex Reach F.) و جاشير كوتوله Prangos acaulis (Dc.) Bornm روي تفريخ تخم و مرگ و مير لارو و حشرات كامل سوسك چهارنقطه اي حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش در شرايط دمايي 1±27 درجه سانتي گراد و رطوبت نسبي 5±60 درصد و در تاريكي انجام شد. از هر اسانس 6 غلظت (36/0 تا 57/3 ميكروليتر برليتر هوا) براي تفريخ تخم يك و چهار روزه ، 6 غلظت (78/1 تا 92/8 ميكروليتربر ليتر هوا) براي مرگ و مير لارو يك، هفت و چهارده روزه و 4 غلظت (9/51 تا4/370 ميكروليتر بر ليتر هوا) براي مرگ و مير حشرات كامل در 5 تكرار مورد استفاده قرار گرفت. با افزايش غلظت اسانس ها تاثير آنها بر كاهش تفريخ تخم، مرگ و مير لارو و حشرات كامل افزايش يافت. به طور كلي بر اساس مقادير LC50محاسبه شده براي تخم و لارو سوسك چهار نقطه اي حبوبات، اثر تخم كشي و لارو كشي اسانس گياه آويشن ايراني اختلاف آماري معني داري با اسانس جاشير كوتوله نداشت. همچنين تفريخ تخم هاي يك و چهارروزه توسط اسانس هاي مورد آزمايش اختلاف معني داري با هم نداشتند. آزمايش ها نشان داد با افزايش سن لارويمقاومت به اسانس ها افزايش يافته است. تاثير اسانس آويشن ايراني و جاشير كوتوله در بالاترين غلظت ( 4/370 ميكروليتر بر ليتر هوا) بر حشرات كامل به ترتيب بعد از 6 و 5/4 ساعت به ميزان 100 درصد رسيد. به علاوه مقادير LC50 محاسبه شده براي اسانس آويشن ايراني (39/2 ميكروليتر بر ليتر هوا) نسبت به اسانس جاشير كوتوله (31/1 ميكروليتر بر ليتر هوا) به طور معني داري بيشتر بود. با توجه به نتايج بدست آمده اسانس گياهان مورد بررسي بر سوسك چهارنقطه اي حبوبات موثر بوده و مي توانند به عنوان يك تركيب كم خطر براي كنترل اين آفت مورد استفاده قرار گيرند.

In this research, efficacy of Thymus persicus (Roniger ex Reach F.) and Prangos acaulis (Dc.) Bornmessential oil was investigated against egg hatching larvae and adults of Callosobruchus maculatus (F). This experiment was performed at 27 ± 1 °C and 60 ± 5% R.H. under dark condition. Concentrations tested included six concentrations (of 0.36 - 3.57 µl/l air) for 1 and 4-day old eggs hatching, six concentrations (1.78-8.92 µl/l air) for 1, 7 and 14 days larvae and four concentrations (51.9-340.7 µL/L air) for adults at five replications. Increasing the essential oil concentrations resulted in increase of insecticidal activity on eggs, larvae and adults. Based on LC50 values calculated for eggs and larvae, ovicidal and larvicidal activity of T. persicus was not significantly different with that of P. acaulis essential oil. Moreover, this activity did not differ between 1 and 4-day-old eggs. Toxic effect of the oil was reduced as larval stage increased, showing that older larvae could be more resistant than younger larvae. At the highest concentration (370.4 µl/l air) essential oil of T. persicus and P. acaulis caused 100% of mortality in adults after 6 and 4.5 hours, respectively. LC50 values of T. persicus (2.39 µl/l air) were siginificantly higher that P. acaulis (1.31 µl/l air). Results showed that these essential oils were effective and can be used as a potential control practice against cowpea beetles.