پراكنش فضايي و نمونه‌برداري دنباله اي شته (Sitobion avenae (Hem. : Aphididae در مزارع گندم منطقه سرپل ذهاب استان كرمانشاه

Spatial dispersion and sequential sampling of Sitobion avenae (Fabricius) in wheat fields of SarPol-e Zahab, Kermanshah province

به منظور بررسي پراكنش فضايي و طراحي يك برنامه نمونه برداري دنبالها ي با دقت ثابت براي شته سبز گندم، Sitobion avenaeدر مزارع گندم آبي منطقه سرپل‌ ذهاب استان كرمانشاه طي دو سال زراعي 94-93 و 95-94 نمونه برداري‌هاي منظمي به‌عمل آمد. با استفاده از شاخصهاي تيلور و آيوائو پراكنش فضايي جمعيت مراحل مختلف رشدي شته‌ها برآورد شد و از مدل گرين، براي تخمين تعداد نمونه لازم و رسم معادلات خطوط تصميمگيري براي برآورد ميانگين جمعيت آنها استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه مدل رگرسيوني تيلور براي برآورد پراكنش فضايي شته S. avenaeمناسبتر از مدل آيوائو ميباشد. بنابراين از پارامترهاي مدل تيلور براي طراحي نمونه‌برداري دنباله‌اي در دو سطح دقت تحقيقاتي (1/0) و مديريت تلفيقي آفات (25/0) استفاده شد. تعداد نمونه لازم براي تخمين ميانگين جمعيت با افزايش سطح دقت از 25/0 به 1/0 افزايش و با افزايش ميانگين جمعيت كاهش يافت. در دقت 1/0، تعداد نمونه (خوشه) لازم براي برآورد ميانگين جمعيت كل شته ها از 150 عدد در تراكم 15 شته در خوشه تا 200 عدد در تراكم 1/0 شته در خوشه متغير بود. همچنين در دقت 25/0، تعداد نمونه لازم براي برآورد ميانگين جمعيت كل شته ها از 25 عدد در تراكم 15 شته در خوشه به 30 عدد در تراكم 1/0 شته در خوشه افزايش يافت. بنابراين نمونه برداري در سطح دقت 25/0 با توجه به كم هزينه‌تر بودن و صرف زمان كمتر، قابل توصيه است. اين نتايج ميتواند در بهينه سازي برنامه هاي نمونه برداري از جمعيت شته‌ها در مزارع گندم منطقه سرپل‌ ذهاب مورد استفاده قرار گيرد.

Background and Objectives Wheat is one of the most important field crops in Kermanshah province. Although aphids are not among the key pests of wheat, their population and damage can increase in suitable conditions. Sequential sampling methods for estimating the population of aphids in wheat fields can be useful in pest management as they promote effective use of time to estimate population density. In this study, spatial dispersion and a fixed precision sequential sampling program were investigated for Sitobion avenae (Hom.: Aphididae) population in wheat fields of SarPol-e Zahab, Kermanshah province. Materials and Methods A systematic weekly sampling was conducted in two selected wheat fields in SarPol-e Zahab region during years 2015 and 2016. Samples were collected by X-shaped movement in the field and totally 30 plants were selected randomly in each occasion. Taylor power law and Iwao’s patchiness indices were used to assess the spatial dispersion of the aphid population. A sequential sampling plan was also developed using the fixed-precision method of Green for estimating the density of adults, nymphs, and total population. Results The results showed that Taylor power law fitted better to data than Iwao’s patchiness regression. The sample size increased with increasing precision level from 0.25 to 0.1 and it also increased when the population density decreased. At precision level of 0.1, average sample number for estimating the total population of aphids was different from 150 spikes in a density of 15 aphids/spike to 200 spikes in a density of 0.1 aphids/spike. At precision level of 0.25, the required sample for population estimation ranged from 25 spikes for a density of 15 aphids/spike to 30 spikes in a density of 0.1 aphid/spike. Discussion According to the results, sequential model at the precision level of 0.25 is recommended to sample S. avenae population, because of reducing the cost and sampling time. The results obtained from this study can be useful to population management of aphids in wheat fields of SarPol-e Zahab region.