مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نكاتي در مورد مطالعات مبتني بر پرسشنامه

چكيده فارسي :

مقاله‌اي با عنوان ارتباط سواد اطلاعاتي و دسترسي به امكانات با نگرش به يادگيري الكترونيكي در دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي اروميه در مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي. 1394: 15(1): 1 تا 8 به چاپ رسيده است(1). اولين گام در انجام يك طرح تحقيقاتي مبتني بر پرسشنامه، تهيه يك پرسشنامه خوب است(2). پرسشنامه يك ابزار مفيد براي جمع‌آوري اطلاعات و يا آزمون يك فرضيه در انجام بسياري از پژوهش‌ها است. براي جمع‌آوري اطلاعات مناسب و كاربردي نياز به طراحي يك پرسشنامه مؤثر داريم كه به‌آساني قابل‌درك و به‌راحتي قابل ‌تكميل باشد(3). با اين‌حال، حتي بهترين پرسشنامه‌ها اگر به ‌درستي به كار گرفته نشوند نتايج مناسبي به همراه نخواهند داشت(2). از آنجا كه مقالاتي ازاين‌دست مي‌توانند به مسئولين در اتخاذ بهترين و مناسب‌ترين تصميمات كمك كند و باعث ارتقاي سيستم آموزشي گردد، ذكر چند نكته ضروري به نظر مي‌رسد. در قسمت روش‌ها در چكيده مقاله تعداد نمونه 190 نفر ذكرشده است كه در ادامه و در قسمت روش‌ها در متن مقاله نويسندگان بيان كرده‌اند كه تعداد 215 پرسشنامه توزيع و 190 پرسشنامه برگشت داده‌ شده است كه به نظر مي‌رسد با توجه به گزارش نويسندگان تعداد نمونه 215 نفر بوده است. همچنين ميزان پاسخ‌گويي بيان‌نشده است اگر 215 پرسشنامه توزيع‌ شده است ميزان پاسخ‌گويي چقدر است؟ و اگر 190 نمونه داشته‌ايم ميزان پاسخ‌گويي چقدر است(1)؟ با توجه به اين كه پرسشنامه‌هاي اين تحقيق محقق ساخته است به نظر مي‌رسد نياز به توضيح بيش‌تري درزمينه روايي دارد و اين كه اساتيد رشته علوم تربيتي آن را تأييد كرده‌اند بر اساس چه ملاك‌هايي بوده است (سادگي، ضرورت، كامل بودن، واضح بودن، مربوط بودن)؟ همچنين بيان‌نشده است كه اين اندازه‌گيري مربوط به كدام مرحله (طراحي يا تدوين) پرسشنامه است زيرا انجام روايي محتوا در هر دو مرحله ضروري است(4). علاوه بر اين به تعداد متخصصان اشاره نشده است كه اين خود عاملي تعيين‌كننده است و در متون مختلف حداقل 5 نفر براي انجام اين كار ذكر شده است(5). از طرفي با توجه به مضمون تخصصي برخي از سؤالات اين پرسشنامه‌ها، نياز به تأييد يك متخصص در زمينه رايانه ضروري به نظر مي‌رسد. نكته قابل ‌توجه ديگر در قسمت نتايج اين مطالعه به چشم مي‌خورد. نويسندگان در خط دوم و سوم مقاله ميانگين و انحراف معيار سني دانشجويان را گزارش كرده‌اند(1). در حالي‌ كه در پرسشنامه آن‌ها هيچ سؤالي در مورد سن دانشجويان نشده است؟ هرقدر اعتبار صوري ابزار بالاتر باشد پذيرش آن توسط شركت‌كنندگان بالاتر مي‌رود(6). با يك نگاه ساده به پرسشنامه دوم مي‌توان دريافت كه از اعتبار صوري (شكل ظاهري) خوبي برخوردار نيست و پرسشنامه اول هم مشكلاتي دارد مثلاً در گويه 7 به جاي كلمه "يادگيري" به اشتباه كلمه "يادگيريم" استفاده شده است، يا در گويه 9 به جاي كلمه "برايم" از كلمه "برام" استفاده شده است كه عاميانه است، يا در گويه 19 كلمه را اضافه است و از لحاظ دستور زبان اشتباه است زيرا در صورت حذف آن كلمه باز هم جمله داراي معناي كاملي است(7). اميد است محققين محترم با رعايت برخي نكات ساده و گزارش دقيق و كامل پژوهش‌هاي انجام‌ شده و به‌دوراز هرگونه خطا گام مهمي در جهت افزايش روزافزون كيفيت مطالعات انجام ‌شده در كشور عزيزمان بردارند.