كليدواژه :
عدالت , الگوي عدالت , نوصدرائيان , شهيد مطهري , جماعت‌گرايان , مايكل والزر
چكيده فارسي :
پژوهش حاضر، به دنبال بررسي تطبيقي الگوي عدالت بين دو جريان فكري نوصدرايي و جماعت‌گرايي با تمركز بر آراي شهيد مرتضي مطهري و مايكل والزر است. براي دستيابي به الگوي عدالت از ديدگاه اين دو متفكر، سه معرفت «فلسفي»(شامل معرفت‌شناسي، انسان‌شناسي و هستي‌شناسي)، «پارادايمي» و «علمي» (شامل نظريه و مدل) در نظر گرفته شده و داده‌ها گردآوري و با استفاده از روش تطبيقي، تحليل شده است. بنابراين پس از تبيين معرفت فلسفي و پارادايمي جريان‌هاي فكري نوصدرائيان و جماعت‌گرايان، نظريه و مدل عدالتِ «زيربنا-روبنا»ي شهيد مطهري با «برابري پيچيده»ي والزر در محورهاي «تلقي از مفهوم عدالت»، «ادراك اعتباريات از عدالت»، «نسبي‌گرايي در عدالت»، «تكثرگرايي در اصول عدالت» و «رابطه‌ي حقوق فرد و جامعه در اجراي عدالت» بررسي و مقايسه شد. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد باوجود اشتراكات دو متفكر در اهميت دادن به جامعه و اجتماع در تلقي از مواهب اجتماعي و اصول توزيع آن، شهيد مطهري حقوق جامعه را نسبت به حقوق افراد مقدم مي‌داند و با نسبي‌گرايي و تكثرگراييِ حداكثري در مواهب و اصول توزيع موافق نيست. وي همچنين ـ‌برخلاف رويكرد والزرـ معتقد به وجود برخي از ادراكات جهان‌شمول و ثابت در عدالت است. از طرف ديگر والزر با احصاي حوزه‌هاي جزئي يازده‌گانه از عدالت (عضويت، امنيت و رفاه، پول و كالا، منصب، كار سخت، اوقات فراغت، آموزش، خويشاوندي و عشق، تشخيص و رسميت، فيض الهي و قدرت سياسي)، به حفظ استقلال هر حوزه از «سلطه» و «انحصار» تأكيد دارد؛ اما شهيد مطهري با بيان سه حوزه‌ي كلي از عدالت (عدل الهي، عدالت فردي و عدالت اجتماعي) قائل به وجود رابطه‌ي «همه‌جانبه»ي تأثير ميان آن‌ها در ساختاري است كه عدل الهي زيربناي عدالت بشري و عدالت فردي زيربناي عدالت اجتماعي است.
چكيده لاتين :
The current study is trying to present a comparative analysis of the pattern of justice between two thinking streams of “Neo-Sadraism” and “Communitarianism” based on Morteza Motahhari and Michael Walzer’s ideas. To achieve a pattern of justice based on these two thinkers’ ideas, three “philosophical” (including epistemology, anthropology, and ontology), “paradigmatic”, and “scientific” (including theory and model) types of knowledge are mentioned, with an attempt to analyze the collected data based on the comparative method. Therefore, after explaining the philosophical and paradigmatic knowledge of Neo-Sadra'i and Communitarian streams of thought, we have compared justice theory and the model of “infrastructure – superstructure” of Morteza Motahhari with “complicated equality” of Walzer in some parts such as “one's concept of justice”, “perception of validity from justice”, “relativism in justice”, “pluralism in the bases of justice’, and “the relation between individual and community’s rights in the implementation of justice”. The findings have shown that despite the shared ideas of these two thinkers in giving importance to the society and community in the perception of social blessings and the principles of their distribution, Morteza Motahhari gave priority to the community’s rights in comparison with the individual's, and also he disagrees with the maximum relativism and pluralism in blessings and the principles of their distribution, and – unlike Walzer’s approach – he believes in the existence of some constant and universal perceptions in justice. On the other hand, by counting eleven minor domains of justice (membership, security and welfare, money and commodities, office, hard work, leisure, education, kinship and love, divine grace, recognition and formalization, and political power), Walzer considers the preservation of interdependence in each domain from “domination” and “monopoly”, but Morteza Motahhari, by mentioning three general domains of justice (divine, individual, and social) indicates an effective comprehensive relation among them, with divine justice as the infrastructure for human justice, and the individual justice as a superstructure for social justice.
