مفهوم‌سازي عشق در غزليات شمس و بررسي ارتباط آن با مضامين قرآني از ديدگاه معني‌شناسي

The Conceptualization of Love in Shams' Sonnets and Reviewing its Connection with Quran: from Semantics Viewpoint

زبان دين كانون شكل‌گيري بسياري از استعاره‌ها و راهيابي آن به ادبيات است. ادبيات به‌ويژه ادبيات عرفاني، از مفاهيم دين و مفهوم‌سازي هاي قرآني تأثير پذيرفته است. اين مقاله باتوجه‌به استعاره‌هاي مفهومي، مفهوم‌سازي عشق را در شعر مولانا و تأثير آن را از قرآن بررسي مي‌كند. استعارة مفهومي يكي ازمهم‌ترين مباحث زبان‌شناسي شناختي است. با نظرية استعارة مفهومي مي‌توان جنبه‌هاي بينامتنيت شعر مولانا با قرآن را از زاويه‌اي شناختي بررسي كرد. هدف اين پژوهش، بررسي ميزان تأثيرپذيري مولانا از قرآن در مفهوم‌سازي عشق است كه با تطبيق مفهوم انتزاعي عشق در غزليات شمس و قرآن به شيوة تحليلي ـ توصيفي به انجام مي‌رسد. به همين سبب همة استعاره‌هاي عشق در سي غزل از غزليات شمس و نيز بسياري از آيات قرآني با مفهوم محبت استخراج شد تا به اين پرسش پاسخ داده شود كه مولانا در غزليات از چه استعاره‌هايي براي مفهوم‌سازي عشق استفاده كرده و تا چه حد از استعاره‌هاي قرآني بهره برده است. نتيجة بررسي نشان مي‌دهد كه در هر دو اثر، استعارة كلان «خداوند معشوق است» وجود دارد. در گفتمان ادبي ـ شعريِ شمس، چهار استعارة «عشق كليد است»، «عشق سفر است»، «عشق گياه است» و «عشق سلطنت است» شناخته شد. حوزه‌هاي مبدأ نامبرده و نوع نگاشت‌ها بيانگر تأثير عميق قرآن بر زبان غزليات شمس است.

Religious language is the source of many metaphors and their penetration into literature. Literature, especially mystical literature, has been influenced by religion and Quran's conceptualization. The current paper aims to explore the conceptualization of love in the poems of Rumi and how they are inspired by Quran, using conceptual metaphor. The application of the conceptual metaphor theory could clarify the inter-textual dimensions of Rumi’s poems from a cognitive viewpoint. We aim at assessing the extent of influence of Quran on Rumi with an analytic-descriptive method. To do so, all love metaphors from thirty sonnets was derived in an attempt to find an answer to the question that which metaphors or other cognitive schemes are used in Quran and Rumi’s poems to conceptualize love. Our comparison and analysis shows that in both texts, there is a universal metaphor of the beloved for God. In Shams’ literary-poetical discourse, four metaphors of love as a key, as a journey, as a plant, and as a reign could be derived. The origins of the concepts show a deep Quran influence on Shams’ sonnet