نامه به سردبير: هافستي روشي براي ارزيابي دانشجويان در المپياد علمي علوم پزشكي

Hofstee An Evaluation Method In National Medical Science Olympiad In Iran

در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور، تعيين استاندارد آزمون با متدولوژي علمي اكثراً به صورت قراردادي و نمره ثابت 10 يا 12 در نظر گرفته مي‌شود. در حالي كه براي برقراري عدالت آموزشي بايد حد نصاب قبولي هر آزمون براي همان آزمون تعيين شود. روش‌هاي مختلف علمي براي تعيين استاندارد وجود دارد، نكته حائز اهميت آن است كه قضاوت‌هايي كه صورت مي‌گيرد از يك طرف بايستي با كم‌ترين خطا و هزينه و لطمه به دانشجو همراه باشد و از طرفي با آسان‌گيري همراه نشود تا گيرندگان خدمت در جامعه متضرر نشوند(1). يكي از روش‌هاي استاندارد آزمون روش‌هافستي است. نويسندگان، نحوه ارزيابي دانشجويان در هفتمين المپياد علمي دانشجويان علوم پزشكي كشور در سال 1394 با روش‌هافستي جهت تخصيص مدال را فرصتي غنيمت شمرده تا به معرفي اين روش بپردازند. روش‌هافستي شيوه اي تعديل يافته و از جمله رايج‌ترين روش‌هاي توافقي تعيين استاندارد آزمون(2) و داراي استاندارد نسبي و هنجار محور است(3) كه در آن هم درصد مردودي و هم نمره قبولي افراد مرزي در آزمون از جمله معيارهاي قضاوت محسوب مي‌شود. در حقيقت نتيجه نهايي محصول مصالحه بين اين دو قضاوت است(2). روش توافقي ‌هافستي در سال 1983 به عنوان رويكردي نوآورانه براي رسيدگي به مشكلات عملي از معيارهاي متضاد و هنجار محور به وجود آمد. اين رويكرد هم مانند ساير روش‌هاي استاندارد با تعيين هدف، بكارگيري، انتخاب و آموزش شركت‌كنندگان شروع مي‌شود و شركت‌كنندگان از انتظارات داوران آگاهي مي‌يابند. داوران نياز به اين دارند كه شركت‌كنندگان به چهار سؤال كه براي اولين بار آن را امتحان داده‌اند پاسخ دهند. دو تا از سؤالات مطرح شده در سطح قابل قبول دانش است كه با نماد K نشان داده مي‌شود و دو سؤال ديگر بر ميزان شكست در آزمون تمركز دارد كه با نماد F نشان داده مي‌شود. چهار سؤال پرسيده شده از شركت‌كنندگان به قرار زير است: -بالاترين درصد نمره صحيح برش شده قابل قبول چند است؟ حتي اگر همه آزمودني‌ها آن را به دست آورند اين مقدار، برآورد شركت‌كنندگان از حداكثر سطح آگاهي كه ازمودني‌ها به آن نياز دارند، مي‌باشد كه با نماد k max نشان داده مي‌شود. - پايين‌ترين درصد نمره صحيح برش شده قابل قبول چند است؟ حتي اگر هيچ يك ازمودني‌ها آن را به دست نياورند. اين مقدار، نشانه قضاوت شركت‌كنندگان از حداقل سطح آگاهي كه ازمودني‌ها به آن نياز دارند كه با نماد k min نشان داده مي‌شود. - بالاترين درصد نمره شكست برش شده قابل قبول چند است؟ اين مقدار، نشانه قضاوت شركت‌كنندگان از بالاترين درصد شكست از آزمودني‌هاست كه مي‌تواند ه دست ايد كه با نماد f max نشان داده مي‌شود. -پايين‌ترين ميزان شكست قابل قبول چند است؟ اين مقدار نشانه قضاوت شركت‌كنندگان از پايين‌ترين درصد شكست از آزمودني‌هاست كه مي‌تواند بدست ايد كه با نماد f min نشان داده مي‌شود. شركت‌كنندگان بايد بدانند تمام اين مقادير بين 0 تا 100 است. ميانگين مقدار پاسخ به سؤالات در همه شركت‌كنندگان محاسبه خواهد شد(4و5) سپس يك منحني تجمعي از داده‌هاي آزمون در چهار مورد قضاوت شده كه در مورد بالاترين و پايين‌ترين نمرات قبولي و بالاترين و پايين‌ترين نرخ مردودي است، ايجاد مي‌شود. از حاصل ترسيم و اتصال اين چهار ارزش، مستطيلي ايجاد مي‌شود كه پس از ترسيم قطر اين چهار ضلعي، از تقاطع اين قطر با منحني عملكرد شركت‌كنندگان در آزمون، استاندارد آزمون نقطه‌اي به دست مي‌آيد به عبارت ديگر اين نقطه پايين‌ترين حد دريافت‌كنندگان مدال را هم در نمره و هم تعداد نشان مي‌دهد(2). با توجه به اين كه چنين روش ارزشيابي براي اولين بار در المپياد علمي دانشجويان علوم پزشكي استفاده شده است از لحاظ نوآوري در ارزشيابي المپياد دانشجويي قابل ستايش است. به نظر مي‌رسد با توجه به تحولاتي كه در سال‌هاي اخير در شيوه‌هاي تدريس و ارزيابي روي داده است، علاوه بر اجراي برنامه‌هاي توانمندسازي جاري در دانشگاه‌ها براي اعضاي هيأت‌علمي، ضروري است تا شيوه‌هاي متنوع تعيين نمره قبولي (از قبيل بيوك، آنگوف،‌ هافستي) نيز آموزش داده شود، ضمن اين كه فراگيران علوم پزشكي نيز بايستي با اين شيوه‌ها آشنا شوند. اين امر در خصوص آزمون‌هاي رقابتي كشوري از اهميت دوچنداني برخوردار خواهد بود و سبب شفاف‌سازي و كاهش استرس شركت‌كنندگان در آزمون خواهد شد.