كليدواژه :
زبان‌شناسي شناختي , استعارة مفهومي , تذكرة‌الاولياء , عشق
چكيده فارسي :
استعاره پيش از پيدايش زبان‌شناسي شناختي، بيشتر رويكردي براي زيبايي‌آفريني و روشي براي ابداع‌هاي هنري بود؛ اما با طرح نظرية استعارة مفهومي، استعاره ابزاري براي تفكر و انديشه به شمار رفت كه در سراسر زندگي بشر جريان دارد و بسياري از مفاهيم انتزاعي به كمك آن مفهوم‌سازي مي‌شود. استعاره‌هاي مربوط به احساسات، به‌ويژه استعارة عشق، در متون ادبي از فراواني بسياري برخوردار است. اين مقاله به بررسي استعارة مفهومي عشق و خوشه‌هاي معنايي مرتبط با آن در تذكرة‌الاولياء مي‌پردازد. مبناي نظري اين مقاله دستور زبان‌شناختي و نظرية ليكاف و جانسون دربارة استعاره، همچنين معيار طبقه‌بندي استعارة مفهومي عشق، دسته‌بندي افراشي و حسامي (1392) بوده است. با بررسي توصيفي همة انواع استعاره‌ها و استخراج نگاشت‌هاي مرتبط با آن اين نتيجه به دست آمد كه عطار در تذكرة‌الاولياء براي مفهوم‌سازي عشق از حوزه‌هاي ملموس مكان‌ها، مفاهيم عيني، جانداران و برخي مفاهيم ذهني براي حوزة مبدأ بهره برده است. تحليل آماري استعارة مفهومي عشق نشان مي‌دهد از 166 استعارة يافت‌شده بيشترين فراواني به‌ترتيب مربوط به استعاره‌هاي شيءبنياد و استعارة ساختاربنياد است. اين دو نوع استعاره درمجموع 45/43 درصد از كل استعاره‌هاي به‌كاررفته را در بر مي‌گيرد. استعارة جهتي ازنظر كاربرد در رتبة سوم و استعارة جانداربنياد و ذهني به ذهني در رتبه‌هاي بعدي قرار دارد. در تذكرة‌الاولياء به‌ترتيب كمترين استفاده به استعارة تصويري (1 عدد) و استعارة حس‌بنياد (2 عدد) اختصاص دارد. همچنين استعارة عيني به عيني در زمينة مفهوم تحقيق‌شده به كار نرفته است.
چكيده لاتين :
Before the advent of cognitive linguistics, metaphor was considered as an approach to embellish texts, and a method for artistic innovations. However, when the conceptual metaphor theory was put forward, instrumental metaphor was used for thinking and thought which are pervasive in everyday life and conceptualize many of abstract concepts. Emotion-related metaphors especially love metaphor, are frequently used in literary texts. The present article studies the conceptual metaphor of love and related semantic clusters in Tazkirat al-Awliyā by Attar. Theoretical bases of this article include linguistics and Lakoff and Johnson’s theory about metaphor, criterion for classification of conceptual metaphor of love, and Afrashi and Hesami’s classification (1392). Descriptive analysis of all types of metaphors and extraction of related mappings showed that, to conceptualize love, Attar in Tazkirat al-Awliyā took advantage of tangible domains of place, objective concepts, living beings and some mental concepts as the source domain. Statistical analysis of conceptual metaphor of love shows that, out of the 166 metaphors found, object-based metaphors and structure-based metaphors had the highest frequencies respectively. These two types of metaphors, in sum, comprise 43.45 percent of all metaphors used in this area. In terms of usage, orientational metaphor ranked third and living beings metaphor and mental metaphor were placed in the following ranks. On the other hand, visual metaphor (1 case) and emotion-based metaphor (2 cases) had the minimum number of usage in Tazkirat al-Awliyā, respectively. Furthermore, objective metaphor wasn’t used in the concept under study.
