بررسي اثربخشي آموزش مديريت استرس به شيوۀ شناختي ـ رفتاري بر استرس شغلي و به‌زيستي روان‌شناختي

The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Stress Management Training on Job Stress and Psychological Well-Being

زمينه و اهداف: امروزه با افزايش سطوح استرس در زندگي شخصي و شغلي افراد و مشاهدۀ پيامدهاي زيان‌بار آن بر سلامت جسمي و رواني، تلاش‌هاي زيادي از سوي فعالين حوزۀ سلامت براي مهار آن صورت گرفته است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسي اثربخشي آموزش مديريت استرس به شيوۀ شناختي ـ رفتاري، بر كاهش استرس شغلي و افزايش ابعاد به‌زيستي روان‌شناختي در كاركنان بود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش، تجربي و از نوع پيش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه كنترل بود. شركت‌كنندگان اين پژوهش 36 نفر از كاركنان يك شركت صنعتي بودند كه با روش نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب و به گروه آزمايش و گروه كنترل تقسيم شدند. هر دو گروه در دو مرحلۀ زماني پيش‌آزمون و پس‌آزمون مورد سنجش قرار گرفتند و سپس گروه آزمايش به‌مدت 11 جلسه تحت آموزش مديريت استرس به شيوۀ شناختي ـ رفتاري قرار گرفت. براي سنجش متغيرهاي پژوهش از پرسش‌نامۀ استرس شغلي Parker و Dacotiis و پرسش‌نامۀ به‌زيستي روان‌شناختي Ryff استفاده شده است. داده‌هاي پژوهش با نرم‌افزار SPSS و آزمون تحليل كوواريانس و تي تست وابسته تحليل شدند. يافته‌ها: نشان داد كه آموزش مديريت استرس با رويكرد شناختي ـ رفتاري موجب افزايش ابعاد به‌زيستي روان‌شناختي گروه آزمايش و كاهش استرس شغلي شده است (0/001>P). نتيجه‌گيري: بر اين اساس اين آموزش را مي‌توان به‌عنوان روشي عملي و مقرون‌به‌صرفه براي كاهش استرس شغلي و افزايش به‌زيستي روان‌شناختي كاركنان و درنهايت بالابردن فاكتورهاي سلامت جسمي و رواني آنها در اين سازمان در نظر گرفت.

Background and Objective: Today, with increasing levels of stress in the personal and professional life of individuals and observing its harmful consequences on physical and mental health, many efforts have been made by health activists to restrain it. The purpose of this study was to examine the effectiveness of cognitive-behavioral stress management training on decreasing job stress and increasing well-being psychological of an industrial company’s employees. Methods: This research was a field experiment with a pre-test and post-test design and a control group. The participants of this research were 36 individuals of an industrial company who were selected using random sampling and were assigned to experimental and control groups. Both of the groups were evaluated before and after the test. The experimental group participated in 11 sessions of cognitive-behavioral st ress management training. Parker & DeCotiis job Stress Questionnaire and Rif Psychological wellbeing Questionnaire were used to evaluate research variables. The data were analyzed using SPSS software through covariance analysis and paired t-test. Results: Results showed that stress management training with cognitive-behavioral approach led to increase the dimensions of psychological well-being in the experimental group and decreased job stress (P <0.001). Conclusion: Accordingly, this training can be considered as a practical and cost effective way to reduce job stress and increase the psychological well-being of employees and ultimately increase their physical and mental health factors in this organization.