ارزيابي آموزش مبتني بر تئوري بر مؤلفه‌هاي بهداشت روان در سالمندان

The Efficiency of Theory-Based Education on Mental Health Subscales in Elders: Application of Theory of Planned Behavior

زمينه و هدف: استرس، اضطراب و افسردگي از عوامل مهم بسياري از آسيب‌هاي رواني و اجتماعي هستند. با توجه به آسيب‌پذيري سالمندان در برابر اثرات منفي اين عوامل، براي كنترل اين عوامل، مطالعۀ حاضر با هدف تعيين اثربخشي آموزش مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده بر مؤلفه‌هاي بهداشت روان در سالمندان صورت گرفت. مواد و روش‌ها: در اين مطالعۀ تجربي، 100 سالمند (دو گروه 50نفره) با سن بالاي 60 سال شركت كردند. سالمندان به‌صورت تصادفي به دو گروه مداخله و مقايسه تقسيم شدند. اطلاعات براساس پرسش‌نامۀ استاندارد DASS نسخۀ 21 و پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته، كه روايي و پايايي آن تأييد شده، جمع‌آوري شد. طي 10 جلسۀ 70دقيقه‌اي، متناسب با سازه‌هاي تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده، به گروه مداخله آموزش داده شد. داده‌هاي دو گروه قبل و 8 هفته پس از مداخلۀ آموزشي جمع‌آوري شد. سپس داده‌ها به وسيلۀ نرم‌افزار SPSS نسخۀ 20 و آزمون‌هاي آماري كاي اسكوئر، مان ويتني، t مستقل و t زوجي تجزيه‌وتحليل شدند. يافته‌ها: در اين پژوهش ميانگين نمرۀ تمامي سازه‌ها (آگاهي، نگرش، هنجارهاي انتزاعي، كنترل رفتاري درك‌شده) 8 هفته پس از آموزش در گروه مداخله به‌طور معناداري بيشتر و ميانگين نمرۀ DASS (استرس، اضطراب، افسردگي) كمتر از گروه مقايسه بود (0/001>P). نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين پژوهش و تأثير مثبت برنامۀ آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده درخصوص كنترل اضطراب، استرس و افسردگي، انتظار مي‌رود با گنجاندن برنامه‌هاي آموزشي كارآمد در مراقبت از سالمندان، گامي در جهت ارتقاي سلامت روان سالمندان و درنتيجه سلامت جامعه برداشته شود.

Background and Objectiv: The elderly are at risk of the negative effects of stress, anxiety and depression and all these factors must be identified; then the current survey was aimed to investigate the effect of theory-based education (Theory of Planned Behavior) on subscales of mental health of elders. Methods: In an experimental study, one hundred elders (50 allocated randomly to the intervention group and 50 to the control group) aged over 60 were chosen. Data were collected using two instruments including a DASS-21 standard questionnaire and a researcher- made questionnaire. Education was provided in ten sessions (70 minutes) based on Theory of Planned Behavior. Data were assessed in pre-intervention and 8 weeks follow-up and finally analyzed using SPSS20 and Chi-square, Mann-Whitney, Independent t-test, and Paired t-test. Results: The mean score of knowledge, attitude, subjective norms and perceived behavioral control of the intervention group was significantly higher 8 weeks after educational program and the mean score of DASS (stress, anxiety and depression) was lower than the control group (P<0.001). The Pearson correlation test showed a significant relationship between the DASS score and theory constructs eight weeks after intervention (P<0.001). Conclusion: According to current findings, mental health of elderly and public health will be likely increased because of the use of effective educational program for elders’ care.