تأثير مداخلۀ آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده در انتخاب نوع زايمان در زنان باردار نخست‌زاي مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي ـ درماني شهر تهران در سال 96-1395

The Effect of Educational Intervention Based on the Theory of Planned Behavior on the Choice of the Type of Delivery in Primipara Women Referred to Health Centers in Tehran in 2016-2017

زمينه و هدف: امروزه با رشد روزافزون آمار عمل سزارين مواجه هستيم، در حالي كه اين عمل نوعي فناوري غيرضروري پزشكي به حساب مي‌آيد و غافل از اينكه انجام عمل سزارين بدون دليل پزشكي، داراي عواقب زيانباري براي مادر و نوزاد است. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير مداخلۀ آموزشي بر اساس مدل رفتار برنامه‌ريزي‌شده بر انتخاب نوع زايمان در زنان باردار نخست‌زاي مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي ـ درماني شهر تهران در سال 96-1395 انجام شد. مواد و روش‌ها: اين تحقيق يك مطالعۀ نيمه‌تجربي شاهددار و از نوع قبل و بعد با گروه كنترل است. تعداد 120 زن باردار نخست‌زاي مراجعه‌كننده به اين مراكز به روش تصادفي در دو گروه مداخله و كنترل قرار گرفتند. داده‌ها به‌وسيلۀ پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته، مبتني بر سازه‌هاي تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده، جمع‌آوري و پس از تأييد روايي و پايايي بين نمونه‌هاي آماري توزيع شد. اطلاعات جمع‌آوري‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 16 تجزيه‌وتحليل شد. يافته‌ها: يافته‌هاي توصيفي نشان داد گروه‌هاي مداخله و كنترل از نظر متغيرهاي جمعيت‌شناختي همگن هستند. يافته‌هاي استنباطي نيز نشان داد بين ميانگين دو گروه مداخله و كنترل در تمام سازه‌ها به‌جز سازۀ رفتار، قبل از اجراي مداخلۀ آموزشي تفاوت معني‌داري وجود ندارد (0/001P). نتيجه‌گيري: نتايج حاكي از آن است كه برنامۀ آموزشي بر انتخاب نوع زايمان در زنان باردار نخست‌زا براي انتخاب زايمان طبيعي به جاي سزارين تأثير مثبت دارد؛ بنابراين مي‌توان براي انتخاب نوع زايمان (زايمان طبيعي) در اين زنان از سازه‌هاي مدل رفتار برنامه‌ريزي‌شده استفاده كرد.

Background and Objective: Today, we face increasing number of caesarean section as an unnecessary medical technology. In fact, performing caesarean section without medical reason has many harmful consequences for mother and her baby. The current study was aimed to determine the effect of planned behavior-based educational intervention on the selection of childbirth method among primipara women who visit health centers of Tehran during 2016-2017. Methods: This was a semi empirical study, with pre-test, post-test design and control group. 120 primiparas who visited health centers were randomly categorized into intervention and control groups. Data was collected by researcher-made questionnaire based on the construct of the theory of planned behavior, and after confirming its validity and reliability, was distributed between the statistical samples. The collected data was analyzed using SPSS16. Results: The descriptive findings showed that intervention and control groups were demographically homogenous. The inferential findings showed that between the average of both groups in all construct, except for the behavioral ones, there was no meaningful difference before the educational intervention (P>0.001) while after that, the difference of average were meaningful (P<0.001). Conclusion: The results indicated that the program has a positive effect on improving the selection of childbirth method among primiparas as they are more tended to natural childbirth than caesarean section. Therefore, the construct of the theory of planned behavior can be used to encourage such women to choose natural childbirth instead of caesarean section.