عناصر و روندهاي مؤثر بر نظام بين‌الملل

The Elements and the Processes Influencing International System

مقالة حاضر تصويري از رهيافت‌هاي گوناگون فكري در روابط بين‌الملل معاصر را كه در صدد بررسي ساختار‌هاي نظم و ترسيم افق آينده هستند، ارائه و سپس آنها را ارزيابي و تحليل خواهد نمود. پرسش بنيادين مقاله، اين است كه امروزه در سياست جهاني چگونه نظامي حاكم است و چگونه نظمي آن را به پيش مي‌برد؟ كدام‌يك از گزينه‌هاي مطرح از جمله ليبراليسم، نظام تك‌قطبي، ايدة برخورد تمدن‌ها، جهاد در مقابل نظام نو استعماري غرب و يا نظام آنارشي‌گونه به بهترين وجه مي‌تواند ترسيم كنندة چشم‌انداز نظام سياست جهاني در آينده باشد؟ آيا هر كدام از اين موارد به تنهايي مي‌توانند سرنوشت فعلي ساختار جهاني را رقم بزنند يا اينكه هر كدام از آنها قسمتي از پارادايم نظام معاصر جهاني محسوب مي‌شوند كه با قرار گرفتن در كنار يكديگر مي‌توانند پاسخگوي سؤال‌هاي مربوط باشند. ايدة نوشتار حاضر اين است كه هر بحثي راجع به نظم جهاني بايد دربرگيرندة چهار وجه گوناگون باشد: موازنة نظامي و سياسي قدرت، تقويت نهادهاي بين‌المللي و پيدايش حاكميت جهاني، تأكيد بر ارزش‌هاي مشترك فكري انساني در سطح جهاني و تبيين و تعيين ساختار اقتصاد سياسي جهاني درباره توليد، ماليه و توزيع. با توضيح اين موارد مقايسه مختصري از نظم فعلي در مقابل نظم‌هاي گذشته در ساختار نظام جهاني صورت مي‌گيرد و در نهايت توصيه‌هايي نيز براي پيشبرد نظم آينده جهاني ارائه مي‌گردد.

Portraying different approaches towards contemporary international relations which attempt to study the structures of its present order and depict the future horizon, this paper poses the main questions of what the current structure of international system and its dominant order is, and what approaches best explain the prospect of the future: liberalism, unipolar system, clash of civilizations, jihad against new colonialism, or anarchism. Can any of these systems explain future scenarios by itself or they are just parts of the paradigm of current world system when put together may provide answers to the question? The main idea of the article is that any discourse about world order has to cover four aspects: political and military balance of power, strengthening international institutions and global sovereignty, emphasis on shared human values, and explaining the structure of world political economy and finance production and distribution.