اثر غلظت و مراحل محلول پاشي تيامين بر صفات مورفولوژيكي، عملكرد و عملكرد اسانس گياه دارويي رازيانه (.Foeniculum vulgare Mill )

Effects of concentration and growth stages of thiamine foliar application on morphological characteristics, yield and essential oil yield of fennel (Foeniculum vulgare Mill.)

ويتامين‌ها بسياري از فرايندهاي متابوليكي و بيولوژيكي گياه را تحت تأثير قرار مي‌دهند و در سنتز آنزيم‌ها، اسيدهاي نوكلئيك و پروتئين‌ها به‌عنوان كوآنزيم در مسيرهاي متابوليك آنها شركت مي‌كنند. به‌منظور بررسي اثر محلول‌پاشي تيامين بر رشد، عملكرد، اجزاي عملكرد و اسانس گياه دارويي رازيانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمايشي در سال 1394 به‌‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي كشاورزي دانشكده كشاورزي دانشگاه مراغه اجرا شد. تيمارها شامل محلول‌پاشي با تيامين در سه سطح صفر (آب مقطر)، 50 و 100 ميكرومول بر ليتر و مراحل محلول‌پاشي در چهار سطح ساقه‌دهي، گلدهي، دانه‌بندي و هر سه مرحله بودند. نتايج نشان داد كه اثر تيامين بر تمام صفات مورد ارزيابي معني‌دار شد. به‌طوري كه غلظت 50 ميكرومول بر ليتر تيامين بيشترين اثر افزايشي را بر تعداد ساقه‌هاي فرعي، تعداد چتر در بوته، تعداد چترك در چتر، تعداد دانه در چترك، عملكرد دانه و عملكرد اسانس داشت و غلظت 100 ميكرومول بر ليتر بيشترين اثر افزايشي را بر ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملكرد بيولوژيك و درصد اسانس نسبت به شاهد داشت. اثر مراحل محلول‌پاشي بر تعداد چترك در چتر، تعداد دانه در چترك و وزن هزاردانه معني‌دار شد و بيشترين مقادير آنها با محلول‌پاشي تيامين در هر سه مرحله (ساقه‌دهي، گلدهي، دانه‌بندي) بدست آمد. اثرهاي متقابل تيمارهاي مورد ارزيابي بر هيچ يك از صفات معني‌دار نشد. به‌طور كلي، نتايج اين آزمايش نشان داد كه محلول‌پاشي گياه رازيانه با غلظت‌هاي 50 و 100 ميكرومول در ليتر تيامين در مراحل ساقه‌دهي، گلدهي و دانه‌بندي مي‌تواند باعث بهبود عملكرد دانه و عملكرد اسانس گياه رازيانه شود.

Vitamins affect many metabolic and biological processes in plants and participate in the synthesis of enzymes, nucleic acids, and proteins as coenzyme in their metabolic pathways. In order to evaluate the effect of foliar application of thiamine on growth, yield, yield components and essential oil of fennel (Foeniculum vulgare Mill.), a field experiment was conducted as factorial on the basis of a randomized complete block design with three replications at the Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Iran in 2015. The treatments were included three levels of thiamine foliar application (zero; distilled water), 50 and 100 μm/l) and foliar application stages in four levels of stem elongation, flowering, grain filing, and all three stages. The results showed that the effect of thiamine on all traits was significant. The concentration of 50 μm/l thiamine had the maximum increasing effect on the number of sub stems, number of umbels per plant, number of umbelets per umbel, number of grains per umbelet, grain yield, and essential oil yield and the concentration of 100 μm/l thiamine had the maximum increasing effect on the plant height, 1000-grain weight, biological yield, and essential oil percentage, compared to control. The effect of foliar application stages on the number of umbelets per umbel, number of grains per umbelt, and 1000-grain weight were significant and their highest values were obtained by thiamine foliar application in all three stages (stemming, flowering, grain filing). The interaction effects of the treatments were not significant on any of the traits. In general, results of this experiment showed that the foliar application of 50 and 100 μm/l thiamine at stemming, flowering, and grain filing stages can improve the seed yield and essential oil yield of fennel.