بررسي تنوع مورفولوژيكي و تأثير چين برداشت در ژنوتيپ هاي چاي كوهي (Stachys lavandulifolia Vahl. )

Morphological variation and effects of cutting time in different genotypes of Stachys lavandulifolia Vahl.

چاي كوهي با نام علمي Stachys lavandulifolia Vahl. يكي از مهمترين گياهان دارويي است كه در صنايع دارويي و بهداشتي كاربرد داشته و پراكنش زيادي نيز در ايران دارد. به‌منظور بررسي تنوع مورفولوژيكي و تأثير چين برداشت در ژنوتيپ‌هاي چاي كوهي، آزمايشي بر روي 41 ژنوتيپ جمع‌آوري شده از چهار منطقه فريدون‌شهر، دامنه، سميرم و شهركرد، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا شد. براساس نتايج تجزيه واريانس تفاوت معني‌داري بين ژنوتيپ‌ها، چين‌ها و اثر متقابل ژنوتيپ و چين براي همه صفات مشاهده شد؛ اما بين تكرارها تفاوت معني‌داري مشاهده نشد. نتايج مقايسه ميانگين داده‌ها نشان داد كه ژنوتيپ دامنه 7 در چين دوم با 3.33 گرم بيشترين وزن خشك را دارا بود. ژنوتيپ شهركرد 6 در چين اول با 100 روز بيشترين روز تا گلدهي را داشت. همچنين ژنوتيپ دامنه 20 در چين سوم بيشترين ميزان اسانس (3.11%) و ژنوتيپ دامنه 17 در چين اول كمترين ميزان اسانس (0.04%) را داشت. به‌طور كلي تنوع قابل ملاحظه‌اي بين ژنوتيپ‌ها و چين‌هاي مختلف مشاهده شد. براساس تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌ها در چين‌هاي مختلف گروه‌بندي متفاوتي داشتند.

Stachys lavandulifolia Vahl. is one of the most important medicinal plants with different applications in pharmaceutical and sanitary industries as well as high distribution in Iran. In order to assess the morphological variation and cutting times in S. lavandulifolia genotypes, an experiment was carried out in a randomized block design with three replicates on 41 genotypes belonging to four regions including Ferydoonshahr, Damaneh, Semirom and Shahrekord. According to analysis of variance, significant differences were observed among all traits studied, while no significant differences were observed among replications. The results of mean comparison revealed that the genotype Damaneh7 in the second cutting time possessed the highest dry weight. Shahrekord 6 in the first cutting time had the highest days to flowering with 100 days. Moreover, Damaneh20 genotype in the third cutting time had the highest essential oil content (3.11%), while the lowest was obtained for Damaneh17 genotype in the first cutting time (0.04%). In general, a significant variation was observed between genotypes and different cutting times. Finally, according to cluster analysis, genotypes were divided into different clusters based on different cutting times.