برهم كنش تلقيح قارچ ميكوريز Glumus verciforme و عنصر سلنيم بر شاخص هاي رشد و بيوشيميايي گياه دارويي بادرشبو (Dracocephalum moldavica L. ) در شرايط تنش خشكي

Interaction between arbuscular mycorrhizae fungi inoculation (Glumus verciforme) and selenium nutrition on growth and biochemical indices of Moldavian balm (Dracocephalum moldavica L.)

تنش خشكي منجر به كاهش رشد و تغيير شاخص‌هاي بيوشيميايي گياهان مي‌شود. به‌منظور بررسي تأثير تلقيح با قارچ ميكوريز و سلنيم بر كاهش اثرهاي مخرب تنش خشكي، اين آزمايش به‌صورت اسپليت پلات-فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در شرايط گلخانه‌اي بر روي گياه بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) اجرا شد. فاكتور اصلي شامل سه سطح خشكي براساس حداكثر تخليه مجاز (Maximum Allowable Depletion) (بدون تنش، 0.75 حداكثر تخليه مجاز و 5/0حداكثر تخليه مجاز) و فاكتورهاي فرعي شامل سلنيم در سه سطح (صفر، 100 ميكروگرم به ازاي هر بوته و 200 ميكروگرم به ازاي هر بوته) و تلقيح با قارچ ميكوريزاي (Glumus verciforme) در دو سطح (بدون قارچ، داراي قارچ) بود. نتايج نشان داد كه تنش خشكي موجب كاهش ارتفاع بوته، وزن خشك گياه و سطح برگ شد؛ به‌طوري كه كمترين و بيشترين ميزان اين صفات، به‌ترتيب در تلقيح با قارچ در 0.75 حداكثر تخليه مجاز و در شرايط بدون تنش خشكي حاصل شد. در شرايط بدون تنش، ارتفاع بوته، وزن خشك گياه و سطح برگ حاصل از تلقيح با قارچ و سلنيم به‌طور معني‌داري بيشتر از شاهد بود. در تمام سطوح تنش خشكي، ميانگين فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز و پراكسيداز در گياهان تلقيح شده با قارچ همراه با سلنيم به‌طور معني‌داري بيشتر از شاهد بود. كمترين ميزان فعاليت آنزيم كاتالاز (25.06) و كمترين ميزان پراكسيداز (14.81) در تيمار شاهد بدون قارچ و سلينيم در شرايط تنش 0.75 حداكثر تخليه مجاز بدست آمد و بيشترين ميزان فعاليت آنزيم كاتالاز (53.62) در تيمار 200 ميكروگرم سلنيم و تلقيح با قارچ در شرايط بدون تنش و بيشترين ميزان فعاليت پراكسيداز (31.59) در شرايط تنش 0.5 حداكثر تخليه مجاز و تلقيح با قارچ و استفاده از 200 ميكروگرم سلنيم بود. همچنين تلقيح با قارچ همراه با كاربرد سلنيم موجب افزايش ميزان پرولين در حدود 1 تا 1.5 برابر و مالون دي‌آلدئيد در حدود 1.3 تا 1.5 برابر نسبت به شاهد در شرايط تنش خشكي شده است. نتايج نشان داد كه حضور ميكوريزا و عنصر سلنيم در شرايط تنش خشكي تأثير مثبتي بر رشد و خصوصيات بيوشيميايي موردمطالعه داشت.

Drought stress causes reduction in growth and changes in biochemical indices of plants. In order to investigate the effect of arbuscular mycorrhizal fungi and selenium on reduction the detrimental effects of drought stress in Moldavian balm (Dracocephalum moldavica L.), a split plot-factorial experiment based on complete randomized block design with four replications was carried out under greenhouse condition. The main factor was three levels of drought [control, 0.75 Maximum Allowable Depletion (MAD) and 0.5 MAD] and sub factors included selenium at three levels (0, 100 μg per plant and 200 μg per plant) and inoculation with mycorrhizal fungi in two levels (non-inoculated as control and Glomus.verciforme). The results indicated that drought stress reduced height, dry weight and leaf area of plants. The lowest and highest value for all of these characteristics was obtained at 0.75 MAD and without drought stress, respectively. In non-stress condition, height, dry weight and leaf area of plants obtained from inoculation with mycorrhizal fungus and selenium were significantly higher than those of control. In all levels of drought stress, the content of catalase and peroxidase enzymes in plants inoculated with mycorrhizal fungus and selenium was significantly higher than that of control. The lowest content of catalase enzyme (25.06) was obtained in control and lowest content of peroxidase (14.81) was in the treatment with mycorrhizal fungus and selenium under 0.75 MAD drought stress. The highest content of catalase enzyme (53.62) was in inoculation with mycorrhizal fungus and 200μg selenium without stress, and the highest content of peroxidase (31.59) was obtained in 0.5 MAD stress and inoculation with mycorrhizal fungus and 200 μg selenium. Also, in condition of inoculation with fungus and selenium, the content of proline and MDA increased about 1 to 1.5 folds and about 1.3 to 1.5 folds, respectively, more than the control. Results showed that the presence of mycorrhiza and selenium in drought stress condition had a positive effect on growth and biochemical indices studied.