بررسي تنوع مورفولوژيكي و فيتوشيميايي برخي اكوتيپ‌هاي عناب (Zizyphus jujuba Mill.)

Morphological and phytochemical diversity of some jujube ecotypes (Zizyphus jujuba Mill.)

عناب (Zizyphus jujuba Mill.) گياهي باغي-دارويي متعلق به تيره Rhamnaceae است. اين تحقيق، به‌منظور ارزيابي صفات مورفولوژيكي و تركيب‌هاي فيتوشيميايي اكوتيپ‌هاي عناب در ايران جهت دست‌يابي به اكوتيپ دارويي برتر به اجرا در آمد. طرح با چهارده اكوتيپ عناب از كلكسيون عناب جهاد دانشگاهي واحد خراسان جنوبي (بيرجند) در بهار 1396 در قالب طرح كاملاً تصادفي در 3 تكرار اجرا شد. نمونه‌هاي برگ و ميوه رسيده از لحاظ مورفولوژيكي و فيتوشيميايي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد وزن صد دانه با طول ميوه، عرض ميوه و نسبت طول به عرض ميوه همبستگي مثبت و معني‌داري دارد. نسبت طول به عرض ميوه و نسبت طول به عرض برگ نيز با عرض برگ همبستگي مثبت و معني‌دار نشان داد. همبستگي عملكرد فلاونوييد كل و فنل كل با ديگر صفات فيتوشيميايي معني‌دار نبود. ظرفيت آنتي‌اكسيداني تنها با فنل كل همبستگي مثبت معني‌دار داشت. تجزيه واريانس صفات مورفولوژيك نشان داد كه اكوتيپ‌هاي مورد مطالعه تفاوت معني‌دار با يكديگر داشته و اين نشان از وجود ژرم‌پلاسم متنوع عناب در ايران است. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌اي، چهارده اكوتيپ در دو خوشه جداگانه قرار گرفتند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تنوع قابل ملاحظه‌اي در اكوتيپ‌هاي مورد مطالعه وجود دارد كه مي‌تواند در برنامه‌هاي اصلاحي اين گونه مورد استفاده قرار گيرد.

Jujube (Zizyphus jujuba Mill.) is a horticultural-medicinal plant belonging to the family Rhamnaceae. This research was conducted to evaluate the morphological traits and phytochemical compounds of jujube ecotypesin Iran to achieve superior medicinal ecotype. The plan with fourteen jujube ecotypes of jujube collection of Jahad University of Southern Khorasan (Birjand) was carried out in spring-2018 in a completely randomized design with three replications. Leaf and riped fruit samples were evaluated morphologically and phytochemically. The results showed that the yield of 100-seed weight was positively and significantly correlated with fruit length, fruit width and length to fruit width ratio. Also, length to fruit width ratio and length to leaf width ratio had a positive and significant correlation with leaf width. The correlation of total flavonoid and total phenol traits with other phytochemical traits was not significant. Antioxidant capacity was significantly correlated only with total phenol. Analysis of variance of morphological traits showed that the studied ecotypes had a significant difference with each other, which indicates the existence of a variety of jujube germplasm in Iran. Based on the cluster analysis results, fourteen ecotypes were placed in two separate clusters. The results of this study showed that there is a considerable diversity in the studied ecotypes that can be used in breeding programs of the species.