بررسي وزن و تكيه‌ي وزني اشعار كودكانه‌ي تركي آذربايجاني بر اساس رده‌شناسي وزني آرواي (2009)

فاقد عنوان و چكيده لاتين

آرواي (2009) در كتاب به‌­سوي رده ­شناسي صورت­ هاي شعري از دو گروه از متخصصان نام مي­ برد كه به مطالعات وزن‌شناسي مي­ پردازند. گروه نخست آن­هايي هستند كه صورت­ هاي عاميانه را به ­صورت ميداني مطالعه مي­ كنند و ديگري متخصصاني ­اند كه صورت­ هاي فاضلانه يا آموخته شده را به­ صورت كتابخانه ­اي بررسي مي ­كنند. از ديدگاه رده­ شناسي اين تقسيم­ بندي به اين دليل است كه صورت ­هاي عاميانه از ساختار وزني استفاده مي­ كنند كه بر پايه تساوي زماني است؛ يعني ضربه­ هاي سنگين دارند كه معمولا در صورت­ هاي شعري فاضلانه وجود ندارد. درعوض، در صورت­ هاي شعري فاضلانه، اين تساوي­ ها بر پايه ماده زباني مانند هجا، تكيه، مورا و ... است. در شعر عاميانه، ماده زباني وقتي اهميت مي­ يابد كه با تساوي­ هاي زماني ارتباط داشته باشد. رده ­شناسي كه آرواي (2009) ارائه مي ­دهد، شامل چهار گروه وزن­ شناسي زمان مند، وزن­ شناسي نوايي، وزن‌شناسي شبه وزني و وزن­ شناسي بزرگ­ ساختار است. در اين نوشته، وزن 100 مصراع شعر كودكانه تركي آذربايجاني رايج در كشور ايران را بررسي مي‌كنيم و نشان مي‌دهيم كه شعرهاي كودكانه تركي آذربايجاني داراي وزن زمان مند هستند. اين اشعار در قالب وزن‌هاي ارائه­ شده توسط طبيب‌زاده (1382) از وزن‌هاي عاميانه فارسي قرار مي‌گيرند. در قسمت دوم مقاله به بررسي تكيه وزني اين اشعار مي‌پردازيم. در بررسي‌هاي مربوط به تكيه وزني اين اشعار بر اساس ديدگاه لازار (1985، 2007) و طبيب‌زاده (1392)، ابتدا همه مصراع‌ها را به شطرها، پايه‌هاي و هجاهاي تشكيل­ دهنده‌‌شان تقسيم كرديم. سپس، كميت هجاهايي را كه تكيه وزني مي‌گيرند بررسي كرديم. در انتها به اين نتيجه رسيديم كه 91% هجاهايي كه در محل تكيه وزني قرار مي‌گيرند، هجاي سنگين هستند و 9% هجاي سبك پايان واژه هستند كه تكيه واژگاني مي‌گيرند.