بررسي طرح شناختي افسانه هاي آذربايجان

Morphological investigation of A zerbaijan’s folk legends

در ميان انواع مختلف ادبيات فولكلوريك، افسانه هاي آذربايجان به اين دليل كه جزء كهن ترين اين داستان ها و از ديد مضمون جزء پرمحتواترين داستان ها است، در جهان جايگاه ويژه اي دارند. وسعت اطلاعات، تنوع موضوعات و قدمت تاريخي ارائه شده در اين داستان ها، آذربايجان را به عنوان يكي از مهم ترين كانون هاي آفرينش و تأثيرگذار قصه هاي عاميانه در جهان معرفي كرده است. بررسي طرح شناختي افسانه هاي آذربايجان كمك قابل توجهي است جهت پي بردن به اعتقادات، باورها، آداب و رسوم مردم آذربايجان. اعتقادات و باورهايي كه سرشار از اتفاقات جادويي شگفت انگيز هستند، كه با دخالت موجوداتي نظير ديو و پريزاد و... رخ مي دهد. بنابراين شايان ذكر است كه قصه هاي عاميانه در ادبيات فولكلوريك مردم آذربايجان با همه ي گوناگوني و تنوع ظاهري داراي جنبه هاي مشترك و يكساني هستند. اين مقاله برآن است كه پيرنگ سي افسانه ي آذربايجان را مورد مطالعه قراردهد و به بررسي وتحليل وضعيت هاي آغازين، ميانه و پاياني قصه هاي عاميانه ي آذربايجان بپردازد، كه در پي آن، اين نتايج حاصل گرديدكه، در قصه هاي عاميانه ي آذربايجان اساس آفرينش بر ارائه ي پيام هاي اخلاقي بنا نهاده شده است. درون مايه ي اين افسانه ها، بيشتر در راه آموزش اخلاق و عشق به زندگي است و آنچه پيرنگ اين قصه ها را قوت مي بخشد شگفت آوري آن ها در جذب مخاطبانشان است.

Amongst various types of folk literature, the myths of Azerbaijan are among the ancient, beautiful, reach and legendary ones that offer clear images of the worldview, the way of thinking and the national qualities, customs and means of subsistence of Azerbaijani people at different periods of history. The depth of information, the diversity of topics and historical context presented in these legends have made Azerbaijan one of the major and influential sources of popular legends. This type of morphological study will shed light on beliefs and customs of this region. Beliefs rich in magical and marvelous events that are shaped by the interference of creatures such as demons, in which extraordinary events occur in the form of improvised creation having no background. With regard to this question, this article seeks to study the peculiarity of the thirty legends of Azerbaijan through the morphological and descriptive-analytical method, by exploring and analyzing the initiative, the intermediate and the final plot of these myths. The results showed that at initiative and final level, these legends have templatic sentences which are in accordance with topic and content of these legends. In turn, the aim of these legends is to give moral insights and to propagate ethics and life respect. It should be noted that what makes these legends brilliant is their incredible appeal to their audience. In addition, the exaggeration used in these myths have led to a change of reality.