بررسي تغييرات فصلي تراكم شانه دار درياي خزر Mnemiopsis leidyi با تجمع پلانكتوني و برخي پارامترهاي محيطي و چگونگي ارتباط آنها با استفاده از آزمون مولفه اصلي

Investigation on seasonal abundance of Mnemiopsisleidyi, planktonic community and some of environmental parameters in the Southern part of Caspian Sea and finding their relationship using Principal Component Analysis (PCA

اين مطالعه به بررسي تغييرات فصلي پارامترهاي زيستي شامل تراكم زئوپلانكتون و شانهدار (Mnemiopsis leidyi)، زيتوده فيتوپلانكتون وغير زيستي شامل دما، شوري و شفافيت پرداخته است. ضمن آنكه با انجام آزمون چند متغيره چگونگي ارتباط آنها با يكديگر نيز مورد بررسي قرار گرفته است. اين تحقيق در چهار فصل و در 8 نيم خط مطالعاتي از سواحل درياي خزر در سال 1388 صورت گرفت. نمونهبرداري فيتوپلانكتون و پارامترهاي غيرزيستي بوسيله نسكين، زئوپلانكتون و شانهدار بوسيله تور انجام پذيرفت. در مجموع تعداد 384 نمونه از فيتوپلانكتون و پارامترهاي غيرزيستي (دما، شوري و شفافيت) و 160 نمونه زئوپلانكتون و شانهدار از لايه نوري در اعماق 5، 10، 20 ،50 و 100 متري جمعآوري گرديد. نتايج نشان داد كه حداقل و حداكثر ميزان زيتوده فيتوپلانكتون به ترتيب در فصول تابستان و زمستان بوده است. تراكم زئوپلانكتون در فصول بهار و زمستان حداكثر و در فصول تابستان و پاييز يعني در زمان تراكم بالاي شانهدار حداقل گرديد. حداكثر دما و شوري نيز به ترتيب در فصول تابستان و پاييز ثبت گرديد. نتايج آزمون چند متغيره در فصل تابستان بيانگر آن است در بين پارامترهاي محيطي فوق، كاهش شوري اثر مثبت بر تراكم شانهدار، زئوپلانكتون و دو گروه آن يعني كوپهپودا و سيريپديا داشت. در اين فصل زي توده فيتو پلانكتون بيشتر تحت تاثير شرايط محيطي يعني درجه حرارت و شوري بوده است. در حالي كه در پاييز، حضور زيتوده فيتوپلانكتون در مولفه اول نشان ميدهد كه تراكم زئوپلانكتون بيش از پارامترهاي محيطي بر آن تاثير داشته است. تراكم شانهدار در پاييز ارتباط معنيداري را با شوري و دما دارا بود. در هر دو فصل تابستان و پاييز، شفافيت و تراكم شانهدار همبستگي معنيدار و منفي داشتهاند كه اين نتيجه بيانگر افزايش كدورت و كاهش شفافيت آب بدليل حضور شانهدار و موكوس مترشحه از آن است. بطور كلي اگرچه ديناميك جمعيت M.leidyi بعنوان نخستين توضيح و فاكتور كليدي براي تغييرات تراكم زئوپلانكتون در اكوسيستم خزر جلوه مينمايد ولي در واقع برايند بين پارامترهاي زيستي و محيطي موجود در هر فصل است كه سبب تغيير در تراكم زئوپلانكتون و تركيب گروه هاي آن ميگردد.

The study investigated the relationship between some of biological parameters (phytoplankton, zooplankton and Mnemiopsisleidyiabundance) and some environmental parameters (temperature, salinity and water clearness) in the southern Caspian Sea during 2009 to 2010. Sampling was performed in four seasons (spring, summer, autumn and winter) and at eight transects perpendicular to the coast. Phytoplankton and environmental parameters samples were collected using Niskin. Zooplankton and Mnemiopsisleidyi samples provided by net. Total of 384 phytoplankton and water samples and 160 zooplankton andMnemiopsisleidyi samples were collected at the euphotic zone from depths of 5, 10, 20, 50 and 100 m. According to results, minimum and maximum values of phytoplankton biomass were observed in summer and winter, respectively. During spring and winter, the abundance of zooplankton was in highest level and conversely the minimum values observed during summer and autumn with obvious increasing inM. leidyi abundance. Maximum temperature and salinity were observed in summer and autumn, respectively. Result on PCA analysis in summer showed that decreasing of salinity had positive effect on M. leidyiandzooplankton abundance especially coppepoda and cirripedia groups. In this season, phytoplankton biomass was affected by temperature and salinity. However, with considering PCA analysis in autumn, phytoplankton biomass was correlated with PC1 which had a principal rule as compared to zooplankton. In this season, M. leidyiabundance was correlated with temperature and salinity of water. M. leidyiabundance was negatively correlated with water transparency during the two periods of time. It can be due to mucus excretion of M. leidyiwhich may decrease transparency of the water. In this study for the first time the dynamic population of M. leidyi is used as key factor in the Caspian seaecosystem events, however the interaction of different factors such as biotic and environmental parameters may also have effect on changes of dynamic of zooplankton abundance and its groupscomposition.