بررسي ميزان فلزات سنگين(مس، كادميوم، سرب)در برخي اندام‌هاي ماهيان سفيد (Rutiluskutum) و كلمه (Rutilusrutilus) در سواحل جنوب‌شرقي درياي خزر

Concentration of heavy metals Cu, Cd and Pb in liver, gonad and muscle of theCaspian Kutum, Rutiluskutum ‌and the Caspian Roach,Rutilusrutilus‌in thesoutheast coasts of Caspian Sea

امروزه آلودگي فلزات سنگين در بوم سازگان‌هاي آبي و به تبع آن تجمع اين فلزات در بافت‌هاي مختلف موجودات آبزي به يكي از نگراني‌ها در زمينه صنعت غذاهاي دريايي تبديل شده است. تحقيق حاضر با هدف بررسي غلظت برخي فلزات سنگين ضروري و غير ضرروري (سمي) كه جزء عناصر خطرناك براي محيط زيست مي‌باشند در بافت‌هاي عضله، كبد و گناد ماهيان سفيد (Rutilus kutum) و كلمه (Rutilus ru‌tilus) درياي خزر بعنوان گونه‌هاي مورد مصرف انساني انجام شده است. در مجموع تعداد 100 نمونه از دو گونه ماهيان سفيد و كلمه از صيدگاه‌هاي بابلسر و تنكابن در سواحل جنوب‌شرقي درياي خزر در طي فصول صيد سال‌هاي 1390 و 1391 مورد نمونه‌برداري قرار گرفتند. بافت‌هاي عضله، كبد و گناد اين ماهيان براي بررسي و تعيين مقادير فلزات سنگين مس، سرب و كادميوم به دقت برداشت گرديده و غلظت فلزات مذكور با استفاده از دستگاه جذب اتمي مدلM series مورد سنجش قرار گرفت. آناليز آماري داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS ويرايش نوزده انجام گرديد. نتايج اين بررسي نشان داد كه حداكثر غلظت فلزات مس و سرب در بافت كبد و پس از آن در گناد و عضله تجمع داشته و بيشترين مقادير اندازه گيري شده مربوط به فلز سرب و كمترين آن مربوط به فلز كادميوم در تمامي اندام‌ها بوده است. همچنين نتايج آناليز همبستگي پيرسون و رگرسيون خطي بيانگر وجود رابطه مثبت و معني‌دار بين مقادير فلز سرب در تمامي اندام‌هاي مورد بررسي و افزايش طول كل ماهيان سفيد و كلمه مي‌باشد. اين در حالي است كه در رابطه با فلز مس تنها بـين ميـزان تجمـع اين فلز در بافت كبد و افزايش طـول كـل ماهيان سفيد و كلمه رابطه مثبت و معني داري وجود دارد. بعلاوه غلظت فلزات مذكور در بافت خوراكي ماهيان سفيد و كلمه در اين بررسي زير حد مجاز بين المللي تعيين شده توسط WHO، NHMRC و UK (MAFF) براي ماهيان بدست آمده و بنابراين گوشت ماهيان سفيد و كلمه اين منطقه قابل استفاده براي مصرف انساني مي‌باشد.

Heavy metal pollution of aquatic ecosystem and consequently accumulation of these metals in aquatic organism tissues is one of the recent concerns in seafood industries. Current study has been focused on concentration of some essential and non–essential (toxic) heavy metals in different tissues of the Caspian Kutum, Rutilus kutum and Caspian Roach, Rutilus rutilus as species for human consumption, that arevery dangerous for environment. A total of 100 fish samples of two species, Rutilus kutum and Rutilus rutilus were caught from Babolsar and Tonekabon stations (in the southeast of Caspian Sea) during fishing seasons in 2011 and 2012. The muscle, liver andgonad samples from two species were carefully dissected for the determination of heavy metals, Copper, Lead and Cadmium levels. Heavy metals studied at this research are hazardous substances in the environment.Levels of heavy metals were determined using Atomic Absorption Spectrophotometer and statistical analysis was carried out by SPSS19 software. The result showedthat the Lead concentration was the maximum levelsfollowed by Cu >Cd, while metal abundance in different organs of these fish was in the order liver>gonad>muscle. Cadmium was the least accumulated metal.The highest levels of Pb and Cu were recorded in liver tissues.Linear regression analysis showed that there was a significant increase in the level of Pb in muscles, livers and gonads of both in Kutumand Roach. Also there was a significant positive relationship between fish size and the Cu in livers of the fishes. The data showed that the edible part of fish do not carry heavy metals loads and their concentrations werebelow the legal value for fish and fish products established by World HealthOrganization (WHO), NHMRC and UK (MAFF)showed that the fish frominvestigated region are safety for consumers.