تعيين روايي و پايايي پرسش‌نامه رفتار رانندگان اتوبوس شهر تهران در سال 1391: تحليل عامل اكتشافي و تأييدي

Determination of the Validity and Reliability of Bus Drivers' Behaviour Questionnaire in Tehran in 2012: Exploratory and Confirmatory Factor Analysis

زمينه و هدف: اكثر تصادفات مي‌تواند به طور مستقيم به عوامل انساني نسبت داده شوند. هدف از اين پژوهش، تعيين روايي و پايايي پرسش‌نامه رفتار ناايمن رانندگان در شركت اتوبوس‌راني شهري است. مواد و روش‌ها: اين مطالعه توصيفي بر روي 168 نفر (به منظور تحليل عامل اكتشافي) و 161 نفر (به منظور تحليل عامل تأييدي) از رانندگان اتوبوس شهر تهران انجام شده است. در اين مطالعه، از روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌اي براي انتخاب رانندگان استفاده گرديد و تعداد نمونه‌ها بر اساس تعداد موارد پرسش‌نامه‌ انتخاب شدند. در مطالعه حاضر، موارد پرسش‌نامه رفتار ناايمن رانندگان اتوبوس بر اساس نسخه فارسي پرسش‌نامه رفتار ناايمن عموم رانندگان به دست آمد. براي تعيين فاكتورهاي پرسش‌نامه از تحليل عامل اكتشافي با روش استخراج عامل‌يابي محور اصلي و چرخش واريماكس و براي تأييد فاكتورها از تحليل عامل تأييدي استفاده شد. براي انجام تحليل عامل اكتشافي از آزمون‌هاي Kaiser-Meyer-Olkin، Bartlett و استخراج عامل‌ها و براي تحليل عامل تأييدي از بارهاي استاندارد، مقادير t و برازش مدل استفاده شد. يافته‌ها: نتايج تحليل عامل اكتشافي، 4 عامل «تخلفات خطردار»، «خطاي سهوي و لغزش»، «تخلفات بزرگراه» و «اشتباهات» را استخراج كرد. نتايج تحليل عامل تأييدي نيز رابطه معني‌دار بين متغيرهاي آشكار (سؤالات) و سازه‌هاي نهفته (فاكتورها) را تأييد و نشان داد كه ساختار 4 فاكتوري و 3 فاكتوري از برازش قابل قبولي در نمونه‌ها برخوردارند. نتيجه‌گيري: پرسش‌نامه رفتار ناايمن رانندگان در بين رانندگان اتوبوس از روايي و پايايي مناسبي برخوردار است، بنابراين، استفاده از اين ابزار در تحقيقات آينده مورد حمايت و قابل اعتماد است.

Background and Objective: Most accidents can be directly attributed to human factors. The aim of this study is to determine the validity and reliability of drivers aberrant behavior questionnaire in urban Bus Company. Materials and Methods: This descriptive study was performed on 168 subjects (in order to exploratory factor analysis) and 161 subjects (for the sake of confirmatory factor analysis) from bus drivers in Tehran city. In this study, method of random and stratified sampling were used for selection of drivers and the samples were selected based on the number of items on the questionnaire. In the present study, the items of aberrant drivers' behavior questionnaire obtained based on Persian version of unsafe behavior questionnaire of public drivers. For determination of the questionnaire factors and the confirmation exploratory factor analysis (with extraction method of principal axis factoring analysis and Varimax rotation) and confirmatory factor analysis were used, respectively. For the exploratory factor analysis, Kaiser-Meyer-Olkin and Bartlett tests and extraction factors and for the confirmatory factor analysis standard loads, t-values and fit model were used. Results: The results of the exploratory factor analysis (EFA) excluded four factors: risky violation, slip and lapse, highway violation and mistakes. The findings of the confirmatory factor analysis (CFA) confirmed a significant relationship between the manifest variables (questions) and latent elements (factors) and showed that structures have an acceptable fit in the samples.