تحليلي بر ريخت‌شناسي مجتمع‌هاي تجاري (مطالعه موردي: مجتمع تجاري كوروش، منطقه 5 تهران)

An Analysis of Shopping Centers' Morphology: A Case Study in Tehran (Korush Shopping Center)

مجتمع‌هاي تجاري از جمله پديده‌هاي نوين در توسعه شهري دهه هاي اخير هستند كه در سطح شهر تهران نيز مورد توجه جدي قرار گرفته اند. چنين پديده‌ هايي در شهر، داراي اثرات قابل توجه بوده و براي شناسايي اثرات و برنامه‌ريزي براي آنان ضروري است ماهيت پديده و انواع گونه هاي آن مورد تحليل قرار گيرند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به اين سوال است كه معيارهاي دسته‌بندي مجتمع‌هاي تجاري در ادبيات جهاني چيست و معيارهاي مطرح شده در خصوص گونه‌بندي مجتمع هاي تجاري تا چه اندازه منطبق بر مجتمع‌هاي تجاري در شهر تهران بوده است. بدين منظور مجتمع تجاري كوروش واقع در منطقه 5 شهرداري تهران به عنوان نمونه موردي اين پژوهش انتخاب گرديده‌است. اين مجتمع تجاري داراي ويژگي هايي نظير كالاي تخصصي، فضاي تفريحي و ... است كه مجموعه ويژگي‌هاي مجتمع‌هاي تجاري را همزمان دارد. در قالب فرايند و روش تحقيق اين پژوهش، ابتدا معيارهاي ريخت‌شناسي براساس ادبيات موضوع تدوين و تبيين شدند. باتوجه به معيارهاي مطرح شده در مباني نظري و ادبيات موضوع، از طريق پرسشنامه و برداشت محلي اقدام به جمع‌آوري و تحليل اطلاعات گرديد. تحليل داده ها نشان داد كه ريخت‌شناسي مجتمع تجاري كوروش، شامل ويژگي‌هاي چندگونه از مجتمع هاي تجاري است. وجود كالاي تخصصي، حوزه زماني موثر 40 دقيقه ، اولويت استفاده از فضاي تفريحي به جاي خريد و ساختار تركيب صنوف، متفاوت از نمونه‌هاي جهاني است. بر اين اساس، آنچه امكان ساخت مجتمع‌هاي تجاري با شرايط متفاوت از نمونه‌هاي جهاني را ممكن مي‌سازد، ضوابط ساخت و ساز پيش‌بيني شده در طرح تفصيلي تهران و فقدان قوانين و ضوابط مختص مجتمع‌هاي تجاري است. با ارائه چند شاخص محدود، نظير تراكم ساختماني و ارتفاع ساختمان، نمي توان نسبت به احداث مجتمع هاي تجاري اقدام كرد. متغيرهايي نظير حوزه كشش، تاثيرات و معيارهاي فضايي موثر بر پيرامون مجتمع تجاري مي‌توانند در ريخت‌شناسي مجتمع‌هاي تجاري اثرگذار باشند.