روش اجتماع پژوهشي مبتني بر P4C در آموزش تفكر نقادانه پرستاران

The community of Inquiry Method Based on P4C in Critical Thinking Education for Nurses

ايده اجتماع پژوهشي ((Community of Inquiry ابتدا در آثار فيلسوف امريكايي Charles Sanders Peirce مطرح شد. به طور خاص Matthew Lipman در سال 1991 بر اهميت اجتماع و جامعه در كسب سطوح بالاي تفكر اشاره نمود و در برنامه آموزشي خود با عنوان فلسفه براي كودكان يا P4C(Philosophy for Children) از روش اجتماع پژوهشي در كلاس هاي درس خود براي فراگيران استفاده كرد (1). اجتماع پژوهشي يك روش آموزش است كه يادگيري را به صورت يك فرايند گفت و گوي گروهي و دموكراتيك در نظر مي­گيرد و بر تفكر براي خويشتن و با ديگران تاكيد دارد (2). از ديدگاه ليپمن اجتماع پژوهشي فراهم كننده بستري براي كسب تجربه هاي آموزشي است كه با تقويت تفكر نقادانه مي ­تواند تسهيل­ گر يادگيري بوده و با ايجاد يادگيري عميق به دستيابي نتايج آموزشي كمك شاياني مي كند (3). براي تشكيل اجتماع پژوهشي در كلاس درس الگوهاي مختلفي از سوي صاحب­نظران عرضه شده است كه از لحاظ تعداد مراحل با يكديگر متفاوت هستند اما همه الگوها به دنبال اهداف يكساني اند. مراحل برگزاري اجتماع پژوهشي شامل تنظيم و چيدمان كلاس، پذيرش قواعد تعامل، ارايه محركي براي ايجاد انگيزه، تهيه فهرستي از پرسش ها، انتخاب سوال و يا سوال هايي براي شروع بحث، ساده سازي بحث كلاسي، هدايت كردن بحث كلاسي، بازنگري در فرايندبحث و ارزشيابي است (2). گفتگو، فكر كردن و داستان از عناصر اصلي يادگيري به شيوه اجتماع پژوهشي مبتني بر P4C است (4). در كلاس درس موضوعات درسي ترجيحاً به شكل داستان هايي با مضامين فكري و تامل برانگيز عرضه مي­شود و فراگيران پرسش هاي اساسي مطرح مي­كنند و به فرضيه سازي مي ­پردازند. سپس ساير فراگيران (اعضاي اجتماع پژوهشي) فرضيه ها را نقد مي­كنند و در نهايت فرضيه اي كه از بوته آزمايش يعني نقد و بررسي اعضاي اجتماع پژوهشي، سربلند بيرون مي­آيند داراي اعتبار خواهند بود و مبناي عمل قرار مي گيرند (2). تفكر نقادانه قسمت مهمي از عملكرد پرستاران و دانشجويان پرستاري در محيط هاي باليني است (5). از آن­جايي­ كه تقويت مهارت تفكر نقادانه منجر به ارايه مراقبت پرستاري مؤثر و ايمن مي­ شود (6)، امروزه برخورداري از تفكر نقادانه به يكي از صلاحيت ­هاي پرستاران براي كار در بالين تبديل شده است. بنابراين آموزش تفكر نقادانه يك ضرورت آموزشي براي برنامه آموزش پرستاري است (5). در اين راستا، اجتماع پژوهشي به شيوه P4C از اين قابليت آموزشي برخوردار است كه به عنوان يك روش نوين در آموزش سطوح مختلف پرستاري جهت تقويت تفكر نقادانه مورد توجه قرار گيرد. مطالعات مختلفي به اثر بخشي اجتماع پژوهشي بر نتايج آموزشي از جمله خلاقيت، قضاوت اخلاقي و مهارت هاي استدلال در كودكان اشاره داشته اند (7). اما مزاياي اين روش محدود به كودكان نبوده و اخيراً نتايج مطالعه اي در ايران نشان داد اجراي 10 جلسه روش اجتماع پژوهشي به شيوه P4C باعث بهبود خلاقيت در دانشجويان پرستاري ترم اول شده است (1). بنابراين ورود اين روش آموزش در پرستاري با پيامدهاي مثبتي همراه خواهد بود كه پيشنهاد مي­ شود مورد توجه متصديان امر آموزش پرستاري قرار گيرد.