برساخت‌گرايي جمعي برنو لاتور؛ از متافيزيك سوژه ـ ابژه به متافيزيك مذاكره

Bruno Latour’s Collective Construction; From Object-Subject Dichotomy to the Metaphysics of Negotiation

لاتور گرچه خود يك برساخت‌گرا است، منتقد سرسخت برساخت‌گرايي اجتماعي و نقطة مقابل آن، واقع‌گرايي متداول (كه لاتور آن را خام مي‌داند) است؛ مسئله و مشكل لاتور با اين دو رويكرد برمي‌گردد به مباني هستي‌شناختي و معرفت‌شناختي آن‌ها، يعني تقابل سوژه ـ ابژه و نحوة ارتباط آن‌ها؛ به نظر وي، اين تقابل چيزي جز شكاكيت و نسبي‌گرايي براي فلسفه، به‌ويژه فلسفة علم، در بر نداشته است. وي، با استفاده از نظريۀ كنش‌گرشبكه، با رويكرد كاملاً متفاوتي به موجودات جهان و روابط ميان آن‌ها مي‌نگرد. براي وي رابطۀ ميان كنش‌گران انساني و غير انساني نه سوژه ـ ابژه، بلكه مذاكره است. ما در اين مقاله، ضمن بازسازي ديدگاه لاتور و نشان ‌دادن تقابل آن با واقع‌گرايي متداول و برساخت‌گرايي اجتماعي، نشان خواهيم داد كه اولاً برساخت‌گرايي لاتور، آن‌چنان كه در وهلۀ نخست به نظر مي‌رسد و برخي منتقدان مي‌گويند، ضد واقع‌گرا نيست، بلكه به قول خودش عين واقع‌گرايي است؛ ثانياً اين برساخت‌گرايي دچار شكاكيت و نسبي‌گرايي، كه واقع‌گرايي متداول و برساخت‌گرايي اجتماعي دچار آن‌اند، نخواهد شد.

Even though Bruno Latour is called constructivist, but he severely criticizes social constructivism. He believes that social constructivism and its opposed approach, i.e. naive realism, are going on wrong way; both admit subject-object dichotomy and that’s why they can’t get rid of some tenacious philosophical problems, such as skepticism and relativism. Latour through actant-network metaphysics, considers the relations of actants in another way, he talks about them symmetrically and believes that their relation is based on ‘negotiation’. In this paper we argue firstly that though he relinquishes social constructivism and common realism, it doesn’t mean that he is not constructivist and realist anymore; Latour wants to defend a kind of realistic realism or constructivist realism which is not based on subject-object division. Second we’ll show how Latour’s approach does not become trapped in the hole of those philosophical problems.