بررسي تحليلي مسأله شهود عقلي در كانت و فيشته

Analysis of the intellectual intuition in Kant and Fichte

يوهان گوتليب فيشته مدعي بود تنها كسي است كه روح فلسفه كانت را دريافته و به آن وفادار است. با اين حال در برخي از اساسي ترين مسائل، موضع او، در ظاهر، مخالف با كانت به نظر مي رسيد؛ به همين دليل با نقدهاي جدي مواجه شد. از جمله، امكان«شهود عقلي» براي انسان كه كانت آن را انكار مي كند اما فيشته بنياد آگاهي مي داند و تصريح مي كند كه بدون شهود عقلي امكان حصول آگاهي براي انسان منتفي است. فيشته از يك سو اظهار مي كند كه شهود عقلي مورد نظر او و كانت دو مقوله ي متفاوتند؛ يعني اشتراك لفظي دارند و از سوي ديگر اظهار مي كند، كانت در اين مسأله با او هم رأي است؛ علاوه بر آن كه در نقد دوم، بنابر مقتضيات عقل عملي شهود عقلي را مجاز مي داند، فحواي بسياري از عبارات او در نقد اول نيز مؤيد امكان آن است. شارحان، در نسبت ميان كانت و فيشته در اين مسأله اتفاق رأي ندارند. برخي نظر فيشته رامخالف كانت مي دانند و برخي ديگر ميان آنها اختلافي نمي بينند. نوشتار حاضر نخست به تنقيح مناط بحث در نظام كانت و فيشته مي پردازد؛ سپس به نمونه اي از ادله ي موافقان و مخالفان اشاره مي كند؛ در پايان، دليل و تحليل خود را بر عدم اختلاف ميان آنان بيان مي كند.

Johann Gottlieb Fichte, one of the Kant's followers and founders of German idealism, claimed that is the only philosopher that found the spirit of Kant's philosophy. Despite this claim, he is opposed to Kant in some of the most important issues. One of them is the problem of intellectual intuition. Kant explicitly disputes the intellectual intuition, whereas Fichte bases the consciousness on it and even he proves that without the intellectual intuition the knowledge is impossible in human kind. He asserts that intellectual intuition in his opinion is something different from Kant's and it'sname is the only common factor between them. He also says that Kant agrees with him and even this point is the spirit of the first critiques. This assay is to study this issue and clarify the subject matter, then it turns out that in the point of intellectual intuition, spite common denominator between them, Fiche disagrees Kant. There is a difference of opinion in respect of "transcendental I". In this case what Kant explicitly denied is the same as Fichte proves.