پديد آورندگان :
موسوي، الناز دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي - گروه روانشناسي باليني , الهي، طاهره دانشگاه زنجان - گروه روانشناسي عمومي , مسجدي آراني، عباس دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي - گروه روانشناسي باليني , سالك ابراهيمي، ليلا دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي - گروه روانشناسي باليني , جليل‌پور، مينا دانشگاه زنجان - گروه روانشناسي عمومي , شهسواري، زهرا دانشگاه زنجان - گروه روانشناسي عمومي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: خلقت انسان از نطفه تا مرگ از نظر روان‌شناسان رشد داراي مراحلي چون جنيني، كودكي، نوجواني، جواني، ميان‌سالي و پيري است. اين مراحل علاوه بر ويژگي‌هاي زيستي و شناختي داراي اصول تربيتي خاصي است كه فرد را به كمال و شكوفايي كامل مي‌رساند. ائمه (ع) اهتمام خاصي به توصيه‌هاي تربيتي براي سنين مختلف با توجه به ويژگي‌هاي خاص آنها داشتهاند. در اين ميان سفارش‌هاي حضرت علي (ع) درباره‌ي نحوه‌ي برخورد با كودكان، نوجوانان و جوانان نشاندهنده‌ي آگاهي ايشان از تفاوت در ويژگي‌هاي جسمي - شناختي و روان‌شناختي و نيز اقتضائات سني خاص افراد است. ازاين‌رو، پژوهش حاضر با هدف تطبيق مراحل رشد انسان در روانشناسي و نهج‌البلاغه صورت گرفته است.
روش كار: اين پژوهش از نوع تحليلي - كتابخانه‌يي است كه پس از مطالعه و بررسي كتب مختلف روانشناسي و كتاب نهج‌البلاغه، مراحل رشد انسان و ويژگي‌هاي آن بررسي شد. براي جمع‌آوري داده‌ها از كتاب‌هاي حوزه‌ي علوم اسلامي و ديني به ويژه كتب مرتبط با سخنان امام علي (ع) در نهج‌البلاغه، كتب حوزه‌ي علوم روانشناسي تحولي و رشد و همچنين مقالات مرتبط با حوزه‌ي ديني و روانشناسي استفاده شد. در اين پژوهش همه‌ي مسائل اخلاقي رعايت شده است و نويسندگان مقاله هيچ‌گونه تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند.
يافته‌ها: يافته‌هاي روان‌شناساني چون پياژه و اريكسون در دوره‌هاي مختلف جنيني، كودكي، نوجواني، جواني و پيري با بيانات حضرت علي (ع) در نهج‌البلاغه تطابق بسيار دارد و از ديدگاه ايشان هر كدام از مراحل رشدي داراي حساسيت ويژه‌ي خود و نيازمند توجه است.
نتيجه‌گيري: طي بررسي مراحل رشد به عوامل وراثتي، محيط اجتماعي، روان‌شناختي، جسماني و... پيش و پس از تولد اشاره شد. براي اينكه افراد مراحل رشد را با موفقيت طي كنند علاوه بر تغذيه‌ي مناسب و محيط غني، نكات تربيتي و آموزشي بسيار تأثيرگذار است؛ در نهج‌البلاغه جز راهكارهاي روان‌شناختي، به مواردي چون روابط والدين با كودك، دوست‌يابي، ازدواج و ارتباط با كهنسالان نيز اشاره شده است.
چكيده لاتين :
Background and Objective: From the viewpoint of psychologists,
creation of human from birth to death has various stages, namely fetus,
childhood, adolescence, youth, middle age, and old age. Apart from
biological and cognitive features, these stages have particular social and
emotional characteristics which transcend individuals. Imams (PBUT)
have paid particular attention to educational recommendations for
different ages due to their special characteristics. In this regard, the
recommendations of Imam Ali (PBUH) considering ways of treating
children, adolescents, and young people indicate his awareness of the
difference in physical, cognitive and psychological characteristics and
age-specific needs of individuals. Therefore, the present study was
conducted with the aim of examining the developmental stages of human
in Nahj al-Balaghah from Imam Ali's viewpoints and that of psychology.
Method: This study has adopted an analytical-library approach. After
studying different books of psychology and Nahj al-Balaghah, the
developmental stages of human, and its different characteristics were
described. Books from the Islamic and religious sciences, especially those
related to the words of Imam Ali in Nahj al-Balaghah as well as books
related to the developmental psychology, and articles related to the
religious field and psychology were used. During this research, all ethical
issues were observed and authors reported no conflict of interests.
Results: The findings of psychologists such as Piaget, Eriksson in
different embryonic, childhood, adolescence, youth and old age periods
are in line with the statements of Imam Ali in Nahj al-Balaghah. From his
point of view, each of the stages of development has a special sensitivity
that needs to be addressed.
Conclusion: The developments in hereditary, social context,
psychological and physical factors, and prenatal and postnatal stages were
taken into account .In order for individuals to succeed in these stages of
growth, beside proper nutrition and a rich environment, education and
training tips are very influential. In addition to psychological approaches,
in Nahj al-Balaghah issues such as parent-child relationships, making
friends, marriage, and communication with the elderly have been pointed
out.
