پديد آورندگان :
فرهوش، محمد مؤسسه ي امام خميني - گروه روانشناسي , مهكام، رضا دانشگاه جامعه المصطفي - گروه روانشناسي , نوري، نجيب الله گروه مشاوره، مؤسسه اخلاق و تربيت قم
كليدواژه :
معنويت , عزّت نفس معنوي , رويكرد اسلامي , حرمت خود , احساس ارزشمندي و توانمندي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: پژوهش‌ها نشان داده است كه عزّت نفس در سلامت روان نقش بسزايي دارد. از آنجايي كه مقياس‌‌هاي عزّت نفس موجود فاقد بُعد معنوي است، پژوهش حاضر با هدف ساخت پرسش‌نامه‌ي عزّت نفس معنوي با رويكرد اسلامي و اعتباريابي آن انجام شد.
روش كار: روش اين پژوهش تركيبي از كيفي (توصيفي-تحليلي) و كمّي (ميداني) بود. ابتدا آيات و روايات مرتبط با احساس ارزشمندي و توانمندي معنوي، جمع‌آوري، دسته‌بندي و تحليل شد و سپس سازه‌ي عزّت نفس معنوي به معناي احساس ارزشمندي و توانمندي در بُعد معنوي شامل ده مؤلفه طراحي شد. مؤلفه‌ها عبارت بود از: باور به توانمندي و جايگاه آدمي از سوي خدا، باور به ارزشمندي خويش به واسطه‌ي ايمان و عمل صالح، توكل و امداد الهي، احساس نزديكي به خدا، ارتباط كريمانه با مردم، احساس بي‌نيازي از مردم، خويشتن‌پذيري، هدفمندي معنوي، يكپارچگي معنوي و احساس كنترل. سپس كارشناسان روايي محتوايي مؤلفه‌ها را تأييد كردند. در ادامه شاخصه‌هاي هر مؤلفه تعيين؛ و متناسب با هر شاخصه، گويه‌هايي طراحي شد. پرسش‌نامه‌ي اوليه به همراه پرسش‌نامه‌ي عزّت نفس روزنبرگ و سلامت معنوي پولوتزين و اليسون در بين 204 شركت‌كننده كه به صورت نمونه‌گيري خوشه‌يي تصادفي از شش دانشگاه دردسترس قم و تهران انتخاب شده بودند، اجرا شد. در تحليل يافته‌ها نيز از ضريب تشخيص، دشواري، همبستگي پيرسون، تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي؛ و ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد. در اين پژوهش همه‌ي مسائل اخلاقي رعايت شده است و نويسندگان مقاله هيچ‌گونه تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند.
يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد پرسش‌نامه‌ي نهايي عزّت نفس معنوي شامل 7 مؤلفه‌ي باور به توانمندي معنوي، توكل و امداد الهي، احساس نزديكي به خدا، احساس كنترل، يكپارچگي معنوي، ارتباط كريمانه با مردم و خويشتن‌پذيري؛ و 25 گويه در طيف ليكرت چهارتايي است. روايي سازه به روش تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي بررسي شد كه مطلوب بود (97/0=CFI)، همچنين پايايي پرسش‌نامه با روش آلفاي كرونباخ 897/0؛ با استفاده از روش دونيمه‌سازي و اسپيرمن 831/0 و به روش گاتمن 825/0 به دست آمد. علاوه‌براين، رابطه‌ي عزّت نفس معنوي با عزّت نفس (477/0) و سلامت معنوي (677/0) مثبت و معنادار بود (001/0P<)؛ بنابراين روايي هم‌زمان پرسش‌نامه نيز نسبتاً مطلوب بود.
نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، پرسش‌نامه‌ي عزّت نفس معنوي با رويكرد اسلامي شامل هفت مؤلفه است و از روايي و پايايي مطلوبي برخوردار است.
چكيده لاتين :
Background and Objective: Research has shown that self-esteem plays
a significant role in mental health. Since the existing self-esteem scales
lack spirituality dimension, the purpose of this study was to construct a
spiritual self-esteem questionnaire with Islamic approach and to validate.
Method: This study was a combination of qualitative (descriptiveanalytical) and quantitative research. Firstly, verses and narrations related
to the sense of spiritual value and ability were collected, categorized and
analyzed. The structure of spiritual self-esteem, including ten
components, was designed. The components included belief in the ability
and position of man by God, belief in one's value through righteousness,
divine reliance, feeling close to God, serious relationship with people,
lack of feeling of need to people, self-acceptance, spiritual
purposefulness, spiritual integrity, sense of control. Experts then
confirmed the content validity of the components. Subsequently, the
characteristics of each component were determined and fitted to each
characteristic. The first questionnaire, along with a self-esteem
questionnaire (Rosenberg) and spiritual health (Polotzin and Ellison), was
administered among 204 participants selected through random cluster
sampling from 6 available universities in Qom and Tehran. In analyzing
the findings, the coefficient of detection, difficulty, Pearson correlation,
exploratory and confirmatory factor analysis, Cronbach's alpha coefficient
were used. All ethical issues were observed in this study and the authors
of the article have not reported any conflicts of interest.
Results: The results showed that the final questionnaire of spiritual selfesteem consists of 7 components: belief in spiritual empathy, trust and
divine help, feeling close to God, feeling of control, spiritual integrity,
serious relationship with the people, self-acceptance and 25 items in the
Fourth Likert scale. Structural validity was assessed through exploratory
and confirmatory factor analysis, which was desirable (CFI=0.77), as well
as reliability of the questionnaire by Cronbach's alpha (0.897) using semistructured method, Spearman (0.831) and Gutman (0.825). The
relationship between spiritual self-esteem with self-esteem (0.447) and
spiritual well-being (0.7677) was positive and significant (P<0.001);
therefore, the validity of the questionnaire is also relatively favorable.
Conclusion: The spiritual self-esteem questionnaire with Islamic
approach consists of seven components and has a desirable validity and
reliability.
