ارزيابي اﺛﺮ عامل‌هاي مختلف ﺑﺮ ريزازديادي زربين (Cupressus sempervirens var. horizontalis) چهارهزارساله ابركوه

Effect of different factors on micropropagation of Abarkooh 4000-year-old horizontal cypress (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord.)

پژوهش پيش رو به منظور حفظ ذخيره ژنتيكي و تكثير زربين (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Milll. ) Gord) 4000 ساله ابركوه به روش كشت بافت انجام شد. در آزمايش اول، اثر زمان نمونه گيري (چهار فصل)، دو نوع محيط كشت Murashige & Skoog (MS) و Woody Plant Medium (WPM) و غلظت هاي مختلف بنزيل آدنين (BA) (صفر، 0/1 و يك ميلي گرم در ليتر) بر پرآوري ريزنمونه هاي زربين بررسي شد. در آزمايش دوم و سوم، اثر محيط كشت (MS و WPM)، غلظت هاي بنزيل آدنين/BA (صفر، 0/1، 0/5 و يك ميلي گرم در ليتر) به تنهايي و در تركيب با 01/0 ميلي گرم در ليتر ايندول بوتيريك اسيد (IBA) و نوع ريزنمونه (سرشاخه هاي اوليه و ثانويه) بر پرآوري گياه به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار بررسي شد. در آزمايش اول، بيشترين تعداد شاخساره در ريزنمونه هاي تهيه شده در فصل بهار و تابستان كه به ترتيب در محيط كشت هاي MS و WPM كشت شده بودند، به دست آمد. در آزمايش دوم، بيشترين شاخه زايي و افزايش طول در محيط كشت WPM و در سرشاخه هاي ثانويه مشاهده شد. بيشترين طول شاخساره در ريزنمونه اوليه كشت شده در محيط كشت WPM با غلظت 0 /1و 0/5 ميلي گرم در ليتر BA و همچنين ريزنمونه اوليه در محيط كشت MS بدون BA به دست آمد. در آزمايش سوم، بيشترين تعداد شاخساره با ميانگين سه، مربوط به ريزنمونه هاي ثانويه در محيط كشت WPM حاوي صفر ميلي گرم در ليتر BA+ 0/01 ميلي گرم در ليتر IBA بود. به طور كلي، بهترين زمان نمونه برداري، محيط كشت و نوع ريزنمونه به ترتيب فصل بهار، محيط WPM و سرشاخه ثانويه بود.

This study was conducted to protect the genetic properties and propagation of 4000-year-old Abarkooh horizontal cypress (Cupressus semprvirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord.) by tissue culture technique. In the first experiment, the effect of preparation time of explant (four seasons), medium culture (MS and WPM) and concentrations of BA (0, 0.1 and 1 mg/l) on proliferation of horizontal cypress explants was investigated. In second and third experiments the effect of culture media (MS and WPM), concentrations of BA (0, 0.1, 0.5 and 1 mg/l) was studied alone or in combination with 0.01 mg/l IBA and type of explant (primary or secondary shoots) in a factorial experiment and completely randomized design with three replications. In first experiment, the maximum shoots number was obtained from spring and summer explants that were cultured in MS and WPM culture media, respectively. In second experiment, the maximum number and length of shoots was obtained in WPM culture medium and secondary shoots. The highest length of shoots was found in first shoots cultured in WPM medium containing 0.1 and 0.5 mg/l BA, followed by primary shoots cultured in MS medium culture without BA. In the third experiment, the maximum number of shoots (3) was observed in secondary shoots by using WPM medium containing 0 mg/l BA + 0.01 mg/l IBA. Conclusively the best time of preparing explant, type of culture media and explant were found to be spring, WPM medium and secondary shoots, respectively.