بازگشت از مرگ در قصه‌هاي عاميانۀ ايراني

Return from the death in Iranian Folk tales

دلايل وقوع مرگ و واكنش به آن براي شخصيت‌هاي مختلف قصه متفاوت است. اين مسئله وقتي برجسته‌ مي‌شود كه قهرمان و يا محبوب او در ميانۀ داستان مرده باشد. از آنجا كه پايان خوش از ملزومات قصه‌هاي عاميانه است، راوي راهي براي جبران اين مسئله مي‌يابد و آن بازگرداندن مرده از مرگ است. در اين نوشتار تلاش مي‌شود، بن‌مايۀ بازگشت از مرگ و ارتباط آن با فرهنگ عامه در داستان‌ها بررسي شود. جامعۀ آماري اين تحقيق، شامل همۀ تيپ‌هاي قصه‌هايي است كه بن­مايۀ بازگشت از مرگ دارند. ابتدا، با مطالعۀ كتاب طبقه‌بندي قصه‌هاي ايراني نوشتۀ اولريش مارزلف، 12 تيپ قصه شناسايي شدند. روايت‌هاي مختلف اين قصه‌ها نيز به شيوۀ نمونه‌گيري در دسترس، از ميان كتاب‌هاي قصه‌هاي عاميانه يافت و به روش تحليل محتوا بررسي شدند. با مطالعۀ اين قصه‌ها مشاهده شد كه راوي چه براي ايجاد تعليق و زيباتر كردن داستان و چه براي رساندن پيامي خاص به مخاطب در داستان خود، از بن‌مايۀ بازگشت از مرگ استفاده كرده است. شيوۀ طرح اين بن‌مايه، ريشۀ آن و اين نكتۀ مهم كه سيري تكاملي براي بيان اين مطلب در قصه‌ها وجود داشته، مهم است. گذر زمان، يافته‌هاي تازۀ بشري و اتفاقات تاريخي، بي‌شك در طرح اين قصه‌ها مؤثر بوده است. در نهايت، از تحليل محتواي روايت‌ها مي‌توان نتيجه گرفت، هرچند طرح مسئلۀ بازگشت از مرگ در طول ساليان، شكل‌هاي مختلفي به خود گرفته و سير تحول آن از اسطوره به جادو و از جادو به دين بوده است؛ اما اصل موضوع، توانايي بازگشت از مرگ در روايت­هاي مختلف ثابت بوده است.

The reasons for the appearance of death and the reaction to it are different for the various characters of the story. This question becomes obvious when his hero or his beloved is dead in the middle of the story. The end being favorable to the requirements of folk tales, the narrator finds a way to tackle this problem and it is the return of the dead to the death. In this paper, the author has tried to look at the story of the return of death and its relationship with folklore in stories. The statistical population of this research includes a variety of stories whose content is the return of death. First, by studying Ulrich Marzolf's book entitled “typology of Persian folk tales”, 12 stories have been identified. Various stories of these stories have also been found in popular sampling books and analyzed through content analysis. While studying these stories, the author of the present study discovered that the narrator has used the idea of a return to death either to make the story more suspicious and beautiful, or to convey a particular message to the public in its history. The passage of time, new discoveries of humanity and historical events have undoubtedly contributed to the development of these stories. Finally, through content analysis of the stories, it is possible to conclude that although the problem of the return of death has taken many forms over the years and that its evolution goes from myth to magic and from magic to religion, the major theme which is return from death has been the fix element in different narratives.