ارزيابي كمي فراواني درختان زيستگاهي و خشك‌دارها در توده‌هاي راش (Fagus orientalis Lipsky) جنگل‌هاي سياهكل گيلان

Quantitative evaluation of habitat and dead tree abundance in the oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands, case study from the Siahkal Forests

به‌منظور حفاظت از تنوع زيستي در مديريت يكپارچه بوم‌سازگان‌هاي جنگلي نياز به اطلاعات پايه از درختان زيستگاهي وجود دارد. با توجه به چالش‌هاي موجود در ارزيابي سطح تنوع جانداران در بوم‌سازگان‌هاي جنگلي، وضعيت درختان زيستگاهي مي‌تواند بيان‌كننده سطح تنوع گونه‌اي باشد. اين پژوهش به‌منظور ارزيابي فراواني شكل‌هاي مختلف درختان زيستگاهي و خشك‌دارها در جنگل‌هاي راش شرقي (Fagus orientalis Lipsky) در شرق گيلان انجام شد. سه قطعه يك هكتاري در سري شيرقلايه انتخاب و در هر قطعه، مشخصه‌هاي تمامي درختان زنده و درختان زيستگاهي اندازه‌گيري شد. ميانگين حجم درختان خشك، 43 متر مكعب در هر هكتار به‌دست آمد. بيشتر از نيمي از خشك‌دارها به شكل افتاده در طبقه قطور و در مراحل پيشرفته پوسيدگي بودند. در مجموع، 81 درخت داراي خردزيستگاه (15/4 درصد از كل درختان) ثبت­ شد. بيشترين فراواني درختان زيستگاهي مربوط به راش و درختان داراي حفره (8/35 درصد) بود. پس از آن، درختان داراي شكاف تنه‌اي و قارچ‌هاي ماكروسكوپي به‌ترتيب بيشترين فراواني را داشتند. كمترين قطر و محيط برابر سينه براي درختان زيستگاهي به‌ترتيب 35 و 110 سانتي‌متر به‌دست آمد. بر اساس نتايج اين بررسي توصيه مي‌شود كه حداقل 15 درصد از كل درختان با قطر حداقل 40 سانتي‌متر (به‌ويژه درختان قطورتر از 150 سانتي‌متر) در جنگل‌هاي مشابه انتخاب و نگهداري شوند. با توجه به اين نكته كه برخي از انواع درختان زيستگاهي مانند درختان قطور توخالي يا درختان داراي غده‌هاي متورم در دوره زماني بلندمدت ايجاد مي‌شوند، لازم است تا توجه كافي در نگهداري آن­‌ها در قياس با شكل‌هاي قابل تجديد مانند درختان حفره‌دار به‌عمل آيد.

In order to maintain biodiversity in the integrated management of forest ecosystems, there is a need for basic information on habitat trees. Regarding the challenges in assessing the level of animal diversity in forest ecosystems, the status of habitat trees can indicate the level of species diversity. This research was conducted to evaluate the abundance of different forms of habitat and dead trees within beech stands in eastern Gilan. Three one-hectare study area were selected in the Shirgalayeh forest management plan area and in each area the characteristics of all living, dead and habitat trees were measured. The mean of dead volume was 43 cubic meters per hectare. More than half of the dead volume were recorded log form and advanced stages of decay. A total of 81 trees with a sign of microhabitat equal to 15.4 percent of the total trees were recorded. Beech trees with cavities (n = 29, 35.8%) was the most frequent habitat trees after that Cracks and Fruitbodies of saproxylic fungi were the most frequent habitat tree, respectively. The minimum diameter and perimeter for habitat trees were 35 and 110 cm, respectively. Based on the results of this research, it is recommended that at least 15% of the total trees with a diameter of at least 40 cm (especially trees larger than 150 cm) should be selected and maintained in the forests stands. According to this fact that some types of habitat trees, such as hollow trees or trees with outgrowth (Burr) created in the long term, need to be given sufficient attention to keep them in compare with renewable habitats such as cavities.