بازوبندهايي از جنس حرز و آرزو (پيوست هاي صوري و فرهنگي بازوبندهاي دورۀ قاجار)

Arm bands of amulet and wish (Formal and cultural annexes of Qajar armbands)

امروزه در مطالعات تاريخي و فرهنگي، اشيا و تصاوير نيز همچون متن­هاي نوشتاري، به­ عنوان منابع اطلاعاتي­ شناخته مي شوند. منابعي كه نه ­تنها در تكميل اطلاعات به­ دست آمده از منابع نوشتاري اهميت دارند؛ بلكه قادر به ارائۀ اطلاعاتي هستند كه نويسندگان متن­ هاي تاريخي قادر به بيان آن­ها نبوده ­اند. با بررسي اين آثار و خوانش مضامين فرهنگي رايج بر آن­ها مي ­توان به فهم و دركي عميق ­تر از انديشه­ هاي رايج و شيوۀ زيست و زندگي مردم نائل شد. اشياي طلسمي و تعويذي در زمرۀ اسناد اصيلي قرار دارند كه شيوۀ طراحي و پيوست­ه اي فرهنگي و مذهبي رايج در آن­ها، پيوستگي بسياري با فرهنگ عامۀ مردم دارد. در اين تحقيق كه با هدف شناخت تأثير ايدئولوژي و مذهب بر فرهنگ مادي دورۀ قاجار و به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي انجام پذيرفته، تلاش شده است تا با مطالعۀ موردي انواع «بازوبندها»، به چگونگي كاربرد مضامين مختلف بر روي اين آثار پرداخته و بدين پرسش­ اساسي پاسخ داده ­شود كه باورداشت­ هاي اسلامي ـ شيعي چگونه در ساختار ظاهري و نقوش رايج در بازوبندهاي قاجاري نمود يافته ­اند؟ در اين پژوهش در دو بخش اصليِ جايگاه بازوبند در فرهنگ ايراني ـ اسلامي و پيوست­ هاي صوري و فرهنگي بازوبندها (روايت­ ها، كُدها و رمزنگاره ­ها) بدين مسئله پرداخته ­شد. نتيجۀ اين بررسي ضمن اينكه نشان از تأثير مستقيم مذهب تشيع و اعتقادات اسلامي بر بازوبندهاي دورۀ قاجار دارد، بيانگر تأثير مستقيم باورهاي عاميانه در شيوۀ كاربرد و طراحي اين آثار است.

Today, in historical and cultural studies, objects and images are also called sources of information as text- document. They are important not only to supply the information of written sources, but also to provide information enabling writers of historical texts who have not been able to express them. Examining these works and reading commonly used cultural themes can help better understand public opinion and lifestyle. The themes of magic and amulet are derived from the main doctrines and ways of thinking. The common cultural and religious ties that unite them are closely tied to the popular culture of the people. In the context of this study and in order to understand the influence of ideology and religion on the material culture of the Qajar period, the authors have tried to apply different themes to these works by studying the case of armbands to answer the following question: how do Islamic Shi'a notions fit into the apparent structure and patterns of Qajar armbands? Research methodology is descriptive – analytical. In this research, this issue has been addressed in two parts of the position of Iranian -Islamic culture and the formal and cultural annexes of amulets (narratives, codes and decipherments). The result of this study, while demonstrating the direct effect of Shia and Islamic beliefs on Qajar periodical armbands, showed the direct effect of popular beliefs on how these works are used and designed.