ارزشيابي برنامه رسانه اي مبتني بر تئوري انگيزش محافظت در زمينه كشف زودرس علائم سرطان: يك مطالعه تركيبي

Evaluation of a Protection Motivation Theory-Based Media Program regarding Cancer Early Detection: A Mixed-Methods Study

زمينه و هدف: حدود يك سوم از موارد سرطان با توجه به قابليت هاي تشخيص زودرس و مناسب قابل درمان است. مطالعات اخير بر روي رفتارهاي مختلف، تأثير رسانه هاي گروهي را در اين زمينه نشان داده است اما اين مداخلات بايد بر مبناي يك تئوري مرتبط باشند. هدف اين مطالعه ارزشيابي برنامه رسانه اي مبتني بر تئوري انگيزش محافظت در زمينه كشف زودرس سرطان بود. روش‌ها: پس از پخش برنامه رسانه اي كه شامل سه قسمت 20 دقيقه اي بود مطالعه اي تركيبي از نوع ادغام شده شامل مطالعه كمي نيمه تجربي بر روي دو گروه 60 نفره و مطالعه كيفي به روش تحليل محتوا بر نمونه اي به حجم 16 نفر صورت گرفت. نمونه گيري در مطالعه كمي به روش خوشه اي و در مطالعه كيفي به روش هدفمند انجام شد. جمع آوري داده ها در مطالعه كمي با پرسشنامه محقق ساخته مبتني بر تئوري انگيزش محافظت و پرسشنامه هاي سنجش آگاهي و رفتار و در مطالعه كيفي با مصاحبه عميق نيمه ساختار يافته صورت گرفت. تجزيه و تحليل داده هاي كمي با استفاده از نرم افزار16 SPSS و تحليل داده هاي كيفي با استفاده از تحليل مصاحبه ها در نرم افزار Word صورت گرفت. يافته‌ها: برنامه رسانه اي بر افزايش تمام متغيرها از جمله رفتار منفعل و فعال كشف زودرس سرطان مؤثر واقع شد. از تحليل داده هاي كيفي 88 كد استخراج گرديد كه در شش طبقه تقويت آگاهي، ايجاد انگيزه و تقويت باورها، كاهش ترس و افزايش اميدواري، جذابيت برنامه، ماندگاري تأثير مثبت برنامه و تأثير زمان بندي پخش جاي گرفته و تأييدي در حمايت از يافته هاي كمي بودند. مهم ترين نقاط قوت برنامه رسانه اي، برخورداري از بخش ها و تصاوير و مكان هاي متنوع، استفاده از مصاحبه هاي مردمي و تجارب بيماران و برخورداري از مدت زمان مناسب بود. نامناسب بودن نام برنامه، عدم اطلاع رساني در مورد پخش برنامه و عدم تأكيد بر نقش حمايتي خانواده از عمده ترين نقاط ضعف برنامه بودند. نتيجه‌گيري: با توجه به پايين بودن رفتارهاي مرتبط با كشف زودرس سرطان، تلاشهاي مداخله اي جهت تسريع تشخيص سرطان خصوصاً با طراحي مداخلات رسانه اي تئوري محور با ادغام تكنيك هاي آموزشي و رسانه اي بيش از پيش مثمر ثمر خواهد بود.

Background and Aim: Early detection can prevent one third of cancer deaths. Recent studies show the effectiveness of mass media in increasing awareness. This study aimed to evaluate a PMT-based media program for cancer early detection (CED). Methods: The media program included three parts, each 20 minutes long. A mixed-method study with embedded design was performed including a quasi-experimental study on two groups (each n=60), and a qualitative content analysis study (n=16). Cluster sampling was used to recruit participants in the quantitative phase, and purposive sampling was used to recruit participants in the qualitative phase. Data were collected by a PMT-based questionnaire designed by the investigator, in addition to Knowledge & CED behaviors questionnaires in the quantitative phase, and by semi-structured depth interview in the qualitative phase. Quantitative data were analyzed using SPSS-16 software. Results: The media program increased all of the main variables including the CED behaviors. During qualitative data analysis, 88 codes were extracted that were classified into six main categories: “knowledge reinforcing”, “motivating and empowering beliefs”, “fear reduction and hope increasing”, “program attraction”, “maintenance of program positive effect” and “conductor timing effect” that supported the quantitative finding of study. The most important strengths of the media program were the availability of sections and pictures and various venues, using popular interviews and patient experiences. Inappropriate program names, lack of information about program broadcasts, and lack of emphasis on family support were among the main weaknesses of the program. Conclusion: Considering the low level of CED behaviors, interventional programs aimed at accelerating early detection with an emphasis on designing theory-based media intervention with coordination of education and media principals and techniques may be beneficial in the future.